TOE : Türk Otomotiv Endüstrisi. İnternational Harvester markalı kamyon, REO (M-602) askeri kamyon, İH Mc Cormick traktör, minibüs ve pikap üretti..1960-70'lerde firmanın Triumph lisansıyla ZAFER adlı binek otomobil projesi, malesef bir takım baskılarlarla iptal edildi.

Kaynak Asan70 Otometre.com

İşte bir nostalji daha,şimdilerde pek yoklar.

TOE en son son özelleştirildi.Uzanlar almıştı.Ve tarih oldu.Hep (çocukken) burunlarından dolayı Man ve İnter kamyonları birbirine benzetirdim.Ve şöförün hareket halinde sağ tarafı görmekte zorlanacağını düşünürdüm.
TOE hangi yıllarda Reo üretti bilen var mı..
Nette bir yazı Toe ile ilgili.Sonun başlangıcı TOE için ;

Alıntı:Kapanan bir TOE?miz vardı. Yıllarca International Harvester marka (halkımızın ENTER dediği) kamyonları üretti. Sonra bir dalgalanma oldu. Bu arada komple şanzıman üretmek için almış olduklartı üretim bandını da gezmiştim. Aman yarabbi, ne lüzumsuz yatırımdı o. Netice de kamyon üretimi, traktör üretimi filan bitti. Dev banka borcu ile başbaşa kaldılar. Son demlerinde belediyeye elektrik direklerine bağlanmaları için çöp kovası bile ürettiler. Kovaların üzerinde ?TOE? yazısını görünce içim burkuldu. Yılların o ünlü Amerikan markası International Harvester?i üreten firma çöp kovası yaparak para mı kazanıyordu, karizmayı mı çizdiriyordu, yoksa ?aman kapanmayalım da iş iştir ? mantalitesiyle mi hareket ediyordu pek anlamadım. O sırada yanımdan 10 yaşlarında bir çocuk geçiyordu, yazıyı okudu ve bana döndü:
- Amca, TOE ne demek?
- Türk Otomotiv Endüstrisi evlat.
- Otomotiv ne demek o zaman?
- Yani otomobil, kamyon, otobüs gibi şeyler.
- Peki bu amcalar kamyon yapacaklarına çöp kovası mı yapıyorlar?
- ...
<!-- m --><a class="postlink" href="http://www.tasiyanlar.com/?islem=detay&yazi=prof&id=7">http://www.tasiyanlar.com/?islem=detay&yazi=prof&id=7</a><!-- m -->

TOE 1963 yılında %90 Ordu Yardımlaşma Kurumu ve bir miktar da MKE hissesiyle Çayırova/Gebze'de kurulmuş bir oto montaj fabrikasıdır.Bu sermaye durumundan ötürü de ürettiği İnternational Harvester kamyon,kamyonet ve minibüsleriyle McCormick traktörlerinin yanı sıra ağırlıklı olarak kamu kurumlarına ihtiyacı olan vasıtaları da fason olarak monte etmiştir.

Bu üretim arasında en önemli kalemi de firmanın açılış aşamasında askeriye için topladığı yaklaşık 4500 adet M35 modeli Continental marka benzinli motorlu Reo araçlarının 12 V elektrik sistemli olan M 602 modelidir.Bu Reo üretimi Amerika'nın belirlediği bir plan dahilinde 1963 yılında başlar ve Kıbrıs Barış Harekatı sebebiyle yaşanan Amerikan Ambargosuna kadar da fasılalı üretimlerle devam eder.Bu dönemde OYAK'ın ortak olduğu bir diğer oto yan sanayii kolu da Good-Year lastikleridir.

TOE askeriyeye bu araçları yaparken aynı yıllarda sivil piyasaya yönelik olarak da Commer minibüs/kamyonet üretimini gerçekleştirir.Üretimi 1965 yılında başlayan 1800 modeli İnter kamyonlarının aslında bence çok da başarılı olduğu söylenemez.Aks kesme gibi bir takım hastalıkları da üzerinde barındıran bu kamyonlar piyasada çok da sevilmemişlerdir.Ve fiyatları da emsallerine göre pahalıdır.

Mesela bir AS 600 gibi,bir 1210 Ford gibi ya da kimse beğenmese de bir BMC 140 gibi bu kamyon şu işe gider,şurası çok iyidir gibi piyasa övgülerine maruz olamamıştır.

Zaten ilerleyen zamanda TOE üretimi 4x4 1200 modeli benzinli kamyonetlere benzin fiyatlarındaki anormal artışlar sonucu sadece DMO müşteri olmuş,pek çok kamu kuruluşu ile Jandarma teşkilatında piyasa adı ile söylemek gerekirse Enter'ler yerlerini bulmuşlardır.

Hatta bir parti askeriyeye tanker olarak da girmiş ancak daha sonra zayıf yapısı ve masraflı onarımları nedeniyle 80 lerin ortalarında kayıtları silinerek ortağı MKE hurdalıklarında yerini bulmuştur.

Benzinli kamyonetlerin pek çoğu da tadilatla ambulansa çevrilerek bir zaman devlet hastahanelerinde boy göstermişlerdir.

Neticesinde Uzan'lar dahi bu fabrikayı yürütememişlerse bu işte bir yanlışlık var demektir.

Yukarıda elektrik direklerine takılan çöp tenekelerini de TOE'nin ürettiğinden bahsedilmiş.TOE aynı zamanda kuvvetli bir pres atelyesine sahipti.Üretimi içerisinde benzin depoları da ağırlıklı olarak yer alırdı.Hatta radyatör,tampon,şasi putrelleri TOE uzmanlık alanına giren konulardı.Bu yüzden o tür bir üretim işine de atılmış olabilirler.

Herkese selamlar...

Üretmiş olduğumuz ZAFER adlı binek otomobilimiz. :o

TOE imalatı araçların ihracatı nerelere olmuştur bilen var mı?Loadstarlar'ın kabin olarak Meksikaya satıldığını daha önce bir yerden okumuştum..

TOE'nin ana üretimini İnternational Harvester 1800 serisi kamyon, D 1100 serisi kamyon , 444 ve 624 modeli traktörler ve 1230 model Mater minibüs olarak dört ana başlık altında toplayabiliriz.Cüz'i sayılabilecek miktarlarda üretilen Commer panelvan ile değişik bir kaç model kamyonu TOE üretimi olarak göstermek çok doğru olmaz.

Bu arada benim bildiğim kadarıyla Karayolları bünyesinde kullanılan Fleetstar modeli damperli ve çekiciler de TOE de monte edilmiştir.Çünkü 1969 yılında yine Karayolları için alınan yaklaşık 250 adet GMC markalı damperli kamyonların montajı da işçiliğin ucuzluğu nedeniyle Genoto (Bedford) fabrikasında yapılmıştı.Bundan kesinlikle eminim.Daha sonra gelen İnternational çekici ve damperlilerin de bu fabrika tarafından yapılmış olma ihtimali çok yüksek.

Burunsuz olup da Fiat çekici kupalarıyla üretilen 1860 modeli kamyonlar ise piyasadan ziyade düşülen ekonomik krizi kırmak maksatlı olarak kamu kurum ve kuruluşlarına verildi.Bu tıpkı MAN'ın Ercanlar Holding bünyesindeyken düştüğü sıkıntıdan kurtarılması maksatlı olarak bütün belediyelere otobüs sattırılmasına benzer bir olay gibi duruyor.

İşin özüne dönecek olursak çeşitli ekonomik ayak oyunları sonucu ülkemiz o yıllarda bir montaj cennetine döndürülmüş; bu sahte cennet içerisinde ise ekonominin çarkları arasında ezilip gidenler,fiyat/kalite dengesini tuturamayanlar,uyduruk ,kalitesiz,aslı astarı olmayan üretimlerle insanları kandırmaya çalışanlar,devletin içerisine uzattığı ellerine güvenenler maaalesef yok olup gitmişlerdir.

Forumun bir köşesine 1973 yılı fiyatlarını iliştirirken aynı zamanda o yıllardaki üreticileri de sıralamıştım.Bakın bakalım o yıllardan geriye kimler kalabilmiş.Şimdi de aynı ekonomik kurallar fazlasıyla işliyor.Şimdi de kendilerince devlet teşekküllerine bir kamyonu otobüs fiyatına satabilme başarısı gösterebilen firmalar var.Bence dikkatli olmaları gerekir.Tarih tekerrürden ibarettir çünkü.Allah sonlarını benzetmesin.

Herkese selamlar...