Konu Görünümü | Doğrusal Görünüm

**Fatih Kocaoglu** · 26/09/2025, 04:12 PM

Mercedes-Benz O302 Balina 60 Yaşında

Mercedes-Benz O 302 – 60 Yaşında

1964’te Almanya’nın Mannheim kentinde doğan Mercedes-Benz tipi O 302, kısa sürede sınırları aştı; Orta Doğu’dan Amerika kıtasına, Asya’dan Pasifik’e kadar dünyanın dört bir yanında yolları arşınladı.

Bir zamanlar, Turgut Özal’ın başbakan olmasının ardından Avrupa’dan permi ile getirilen otobüsler vardı. Türkiye yollarının en heybetli, en prestijli araçları… Kamu kurumlarına hibe yoluyla ya da bedelsiz ithalat rejimi alımı yapılmıştı, sektöre ise permi hakkı ile gelmişti. Kısacası o yıllarda neredeyse her kapıda onlara rastlamak mümkündü.

Bu araçlar, sektörde “O 302 Balina Kasa” olarak anılırdı. Serileri farklıydı: 25 kişilik, 46 kişilik, 55 kişilik modeller… En kısa olanı 9 metreydi “iki dolaplı” idi.Bu seriler genelde kamu kurumlarında bulunuyordu.Sessiz çalışmaları ve sağlamlıklarıyla hatırlanırlardı.

1965 Mayıs ayı Otomotiv dünyasında yeni bir yıldız doğdu: Adı Mercedes-Benz O 302.

Selefi hâlâ 1950’lerin izlerini taşırken ve miadını doldurmuştu, O 302 tam anlamıyla yeni bir dönemin karakteri idi. Dönemin net, yalın ve işlevsel tasarım anlayışını yansıtan çizgileriyle farklı bir görünüm kazandı.

Tasarım formu, dik yerleştirilmiş ön kısmı, ince sütunlarla çevrelenmiş geniş camları ve büyük arka camıyla hemen dikkat çekiyordu. Tavan ve arka bölüm hafif kıvrımlı olsa da, bu onun modern, kendinden emin duruşunu bozmadı. Tüm pencere çerçevelerindeki krom detaylar ise 1960’ların tipik lüks anlayışını temsil ediyordu. O 302,Alman işçiliğinin “ekonomik mucize” döneminin bir ürünüydü.

İşte bu yüzden, sadece bir otobüs değil, adeta bir yaşam tarzı simgesiydi. Yanlarındaki dekoratif şeritler, geniş renkli paneller ve önden arkaya uzanan çizgilerle otobüs bütüncül ve zarif bir görünüme sahipti.

Ama O 302’nin asıl hikâyesi, sadece tasarımıyla değil, sunduğu çeşitlilikle yazıldı. Dört farklı dingil mesafesi, 9,6 ila 11,9 metre arasında değişen uzunluk seçenekleriyle hem şehir içi otobüs, hem şehirler arası, hem de lüks bir tur otobüsü olarak hizmet verebiliyordu. Kapı seçenekleri bile kullanım amacına göre çeşitleniyordu: şehir içi için geniş kelebek kapılar, şehirlerarası için çift kanatlı kapılar, tur otobüsü için ön ve arka açılır çarpma kapılar… O 302, tüm olasılıkları bir arada sunan çok yönlü bir araçtı.Mottosu ise ''herkes için bir tane'' idi.

Motor seçenekleri de dönemin ihtiyaçlarını karşılayacak zenginlikteydi. 130 beygir gücündeki OM 352’den, 240 beygir gücüne ulaşan OM 355’e kadar farklı dizel motorlarla donatıldı. 1965’te kamyonlardan sonra ilk kez doğrudan enjeksiyonlu dizel motorlar bu otobüsle birlikte geldi. Başlangıçta 90 km/s azami hız için tasarlanmış olsa da, bu değer o yıllar için fazlasıyla yeterliydi.

Konfor açısından da yenilikler getirdi. Mercedes-Benz tarihinde ilk kez, her yolcu için ayrı jet havalandırma sistemi O 302’de kullanıldı. Opsiyonel klima sistemi arka güverteye monte edilmişti; klima yoksa güneşten korunmak için stor perdeler mevcuttu. Yolcular kadar sürücü de düşünülmüştü: sade ama işlevsel gösterge paneli, göstergelerin tek bakışta görülmesini sağlıyordu.

O 302’nin hikâyesi sadece Avrupa ile sınırlı kalmadı. Daimler-Benz bu modeli ABD’ye de ihraç etti, hatta Amerikan pazarına uygun paslanmaz çelik panellerle özel versiyonlar tasarladı. Kariyerinin zirvesini ise 1974’te yaşadı: FIFA Dünya Kupası, Almanya. O 302’nin tam 72 adetlik filosu, takımları kendi ulusal renkleriyle boyanmış hâlde sokaklarda taşıdı. Bu, hem görsel bir şölen hem de unutulmaz bir veda oldu.

ABD ve Kanada için Nirosta kaplamalı özel bir seri üretildi. Bu serinin kendine özgü dış özellikleri; çift farlar, çift tampon ve aracı çevreleyen bir çarpma koruma şeridiydi. Ayrıca sürücü kapısından da vazgeçilmişti.

Üstelik O[b] 302 yalnızca bir otobüs değil, aynı zamanda güçlü bir şasi üzerine inşa edilen sayısız özel karoserin de temelini oluşturdu. Ernst Auwärter, Drögmöller ve Vetter gibi ünlü karoser üreticileri onun üzerinden eşsiz modeller yarattı. 11 yılda 32.000’den fazla araç üretildi; bu, o dönemde bir dünya rekoruydu.

Kısacası, Mercedes-Benz O 302 bir otobüsden çok daha fazlasıydı. Çok yönlülüğü, tasarımındaki yenilikleri ve taşıdığı hikâyelerle, sadece yolların değil, bir dönemin ruhunun simgesiydi. Bugün hâlâ hatırlanmasının sebebi de bu: O, her şeyin tek bir araçta mümkün olabileceğini kanıtlayan gerçek bir efsaneydi.

O 302'ye ilişkin beklentiler,13 yılda 20.000'den fazla üretilen ve satılan O 321 H'nin yerini daha fazla doldurması idi.Ve öyle de oldu,dünya genelinde 32.000 adet adet üretildi.

O302'nin Benzer tasarım stil özellikleri, aynı zamanda,1965 yılında eşit olarak piyasaya sürülen ''Pagoda'' kuyruk, W 108 ve W 109 lüks sınıf modelleri gibi, binek otomobillerini karakterize ediyordu.

O 302'nin tarihinde;Drogmöller,İrizar,Vetter,Ernst Auwärter karoser gibi butik üreticileri de bünyesinde barındırıdı.Bu iş birliği 1990'ların ortalarına kadar O303 serisi ile devam etti.Daimler-Benz,ABD'ye pazarın isteğine uygun olarak paslanmaz çelik panellerle özel yapım otobüslerde ihraç etti.Bu paneller isteğe bağlı olarak Avrupa üretimi içinde mevcuttu.

Motorlar ;
Mercedes-Benz OM 352
Mercedes-Benz OM 327
Mercedes-Benz OM 355
Mercedes-Benz OM 360

İlk seri motorlar OM 352

Beş vitesli şanzıman ile birlikte standart olarak 5.7 litre ve 126 beygir gücünde OM 352 sıralı altı silindirli motorlardır.OM 352 motorun geçmişi ise, selefi olan O321 otobüslere kadar kullanıldı.

İkinci seri ara motor ; OM 327

Sekiz litre ve 150 beygir gücünde.OM 355 ve 360'dan önce üretilmiş ara motordur.OM 327 motor ile OM 360 aynı olduğu söylenmektedir ve bu motorlar 70 beygir kadar daha güçsüz bir versiyondur.

Şehirler arası Seri ; OM 355

On iki metrelik otobüs, opsiyonel olarak 230 beygir 11,6 litrelik OM 355 motor ile mevcuttu o yıllarda yeterli motor gücü idi.1968-1980 yılları arasında üretilen meşhur 6 kapak motordur.

Şehirler arası ve şehir içi Seri ; OM 360

OM 360 Beş vitesli şanzıman ile birlikte standart altı silindir sıralı 8.7 litre 170 beygir gücünde motorlardır.Bu motorlar yerli Otomarsan üretimi O302'lerde de 1988'e kadar üretilmiştir.

**Fatih Kocaoglu** · 26/09/2025, 04:13 PM

Mercedes-Benz O302 “The Whale” Turns 60

Once upon a time, after Turgut Özal became Prime Minister, buses arrived in Turkey from Europe with special permits. They were the most majestic, the most prestigious vehicles on Turkish roads. Some were granted to public institutions through aid programs, others imported under duty-free regulations, and the rest entered the private sector through permit rights. Back then, you could spot one almost at every terminal, depot, or city square.

In the transport sector, they were affectionately known as the “O 302 Whale”. They came in different series: 25-seater, 46-seater, and 55-seater models. The shortest version, only 9 meters long, was nicknamed the “two-door” model. Most of these could be found serving public institutions, remembered fondly for their silent operation and remarkable durability.

Then came May 1965—a new star was born in the automotive world: the Mercedes-Benz O 302.

While its predecessor still carried the stylistic remnants of the 1950s and had already grown outdated, the O 302 embodied a new era. Its clean, functional Bauhaus-inspired design gave it a fresh, confident look.

Its form was distinctive: an upright front, wide panoramic windows framed by thin pillars, and a large rear window that gave it an air of openness. The roof and rear carried soft curves, but its basic cubic shape remained, reinforced with chrome details on all window frames—a symbol of 1960s luxury. The O 302 was, in every sense, a child of West Germany’s “economic miracle.”

That’s why it became more than just a bus. It turned into a cultural icon, a lifestyle symbol. Decorative side panels, colorful bands stretching from the front to the rear, gave it a unified and elegant presence on the road.

But the true story of the O 302 wasn’t only about looks—it was about versatility. With four different wheelbases ranging from 9.6 to 11.9 meters, it could serve as a city bus, an intercity coach, or a luxury touring vehicle. Even its doors changed depending on the purpose: wide sliding doors for city transport, twin folding doors for intercity travel, or front and rear swing doors for tour buses. Its motto was simple: “One for everyone.”

Underneath, its engines carried just as much variety. From the compact 130-horsepower OM 352 to the powerful 240-horsepower OM 355, there was an option for every need. For the first time in Mercedes-Benz bus history, direct-injection diesel engines were introduced with the O 302. Designed for a maximum speed of 90 km/h, it was more than enough for its era.

Comfort was another revolution. For the first time in a Mercedes-Benz bus, each passenger had an individual jet ventilation system. An optional air-conditioning unit could be mounted above the rear deck; if not, sun blinds shielded passengers from heat. Drivers weren’t forgotten either—a simple yet functional dashboard layout allowed instruments to be seen at a glance.

The O 302’s story soon crossed borders. Daimler-Benz exported the model to the United States, even creating special versions with stainless steel panels for the American market. But perhaps its greatest moment came in 1974, during the FIFA World Cup in Germany. A fleet of 72 O 302 buses, each painted in the national colors of participating teams, carried players and staff through the streets. It was both a spectacle and a farewell that etched the O 302 into football and automotive history alike.

Special versions for North America featured unique details: twin headlights, double bumpers, a full protective belt around the body, and no driver’s door. A photograph from 1970 shows one such O 302-13 RÜh model built at the Mannheim Bus Plant for Canada.

The O 302 wasn’t just a bus—it was also a strong foundation for custom-bodied models. Renowned coachbuilders like Ernst Auwärter, Drögmöller, and Vetter created elegant variations upon its chassis. In just eleven years, more than 32,000 units were produced—a world record at the time.

In short, the Mercedes-Benz O 302 was much more than a means of transport. With its versatility, innovative design, and the stories it carried, it became a symbol of an era. That’s why, even today, it remains unforgettable: it proved that everything could be brought together in a single vehicle—a true legend of the road.

Expectations had been high: the O 302 was meant to replace the O 321 H, of which more than 20,000 units had been built and sold in just 13 years. And it delivered, surpassing that milestone with over 32,000 units worldwide.

Its design language echoed across the Mercedes-Benz family, sharing stylistic traits with contemporary icons such as the Pagoda, the tailfin sedans, and the luxury W 108 and W 109 series—all launched in the same mid-1960s golden era.

**Fatih Kocaoglu** · 26/09/2025, 07:06 PM

Mercedes-Benz O302 60 YAŞINDA

Beş adet klimalı Mercedes-Benz O 302 otobüsü Amerika Birleşik Devletleri’ne teslim edildi.

Dünyanın en büyük otobüs şirketi olan Greyhound Corporation, 5.400 otobüslük şehirlerarası filosuna beş Mercedes-Benz O 302 kattı. Mannheim fabrikasında üretilen bu havalı süspansiyonlu otobüsler, paslanmaz çelik kaplamaya sahipti ve klima ile donatılmıştı. Geniş ve kavisli yan camlar, orta koridorda oturan yolculara bile kesintisiz bir görüş imkânı sunuyordu. Isı yalıtımlı, renkli camlar ise parlamayı azaltıyor ve güneş ışınlarının büyük kısmını emerek yolculukları daha konforlu hale getiriyordu.

Washington Sightseeing Company, 1967 ilkbahar sezonundaki şehir turlarını işte bu cazip araçlarla başlattı. Böylece Mercedes-Benz O 302, sadece kıtalararası yolculukların değil, aynı zamanda Amerika’nın başkentinde şehir içi keşiflerin de bir parçası oldu.

Mercedes-Benz O 302 60 YEARS
Five air-conditioned Mercedes-Benz O 302 coaches were delivered to the United States.
Greyhound Corporation, the largest coach company in the world with a fleet of 5,400 vehicles for long-distance travel, added five Mercedes-Benz O 302 coaches to its service. Built at the Mannheim plant, these air-sprung coaches came with stainless-steel panelling and modern air conditioning. Their large, curved side windows offered passengers an uninterrupted view, even for those seated along the central aisle. Tinted, heat-insulating glass reduced glare and absorbed much of the sun’s radiation, ensuring a more comfortable journey.

In the spring of 1967, the Washington Sightseeing Company launched its city tours with these attractive vehicles. In this way, the Mercedes-Benz O 302 became not only a symbol of intercontinental travel but also a part of exploring the streets of America’s capital.