Forum içerisinde pek çok başlığımızda DMO kaynaklı otobüslerden bahsetmiştik.Bunların pek çoğunun da Genoto yani Bedford kamyonlarının montajcısı olan firma tarafından üretildiğini söylemiştik.

Bu gün rastladığım aşağıdaki oldukça orijinal ve faal durumdaki otobüsümüz de yine Genoto imali.

Bu otobüsler daha önceden de bahsettiğimiz gibi kamyondan bozmanın fabrikada yapılmış şeklidir.

Önceki gün sizlere OM 352 Mercedes motorlarından bahsetmiştim.Aşağıdaki resimlere bakarsanız bu otobüsümüzün üzerinde de amblem olarak Bedford amblemi değil de bir "M" harfi var.

Genoto'nun son çırpınışlarında OM 352 motorlarla donanmış kamyonlar ürettiğini ama yine de iş yapamadığını,üretimin büyük kısmının devlet dairelerine satıldığını da yine hep birlikte paylaşmıştık.

Genoto Mercedes-Benz motorlu kamyonlarında da Bedford amblemini kullanmamış aynen bu otobüste olduğu gibi "M" harfini kullanmıştı.

Bu otobüsümüz de aynen son üretim kamyonlar gibi OM 352 motorlu.Üzerindeki malzemelere dikkat ederseniz pek çoğu o yıllarda üretilen O302 nin malzemeleri.Kapı kilitleri,yan sinyaller,tavan lambaları vs.

Ön farlar pahalı olduğu için O302 den alınmamış.Yerine atom far tabir edilen ve Bedford kamyonlarında da görmeye alıştığımız "sealed beam" farlar var.Bunun kendisi kocaman bir ampuldur.Devrelerinden birisi yandığı zaman (ki kolay kolay yanmaz) komple değiştirilir.

İç düzeni de oldukça orijinal ve çok iyi muhafaza edilmiş..Sadece direksiyon simidi mekanik direksiyon sistemi çıkarılıp hidrolik sisteme geçilince değişmiş.

Resimlerin birisinde dikkat ederseniz görürsünüz,otobüsün Genoto'da yapıldığına dair küçük bir plaket de mevcut.

Kilometre saati etrafına takviyeyle ve de takviyesiz olarak kullanılması gereken hızlar iki çember içerisinde belirtilmiş.Kamyonlarında bu şekilde miydi yoksa DMO için mi bu kadar ayrıntı kondu emin değilim.Ama kaloriferin yakılmasına kadar da talimat etiketi konmuş.

Devlet memuru olup da bu model otobüsleri işe gidip gelirken kullanan arkadaşlarımız için bir nostalji.

Bu 1982 model otobüsü bu kadar güzel koruyan arkadaşlarıma da ayrıca teşekkürler.

Aksaray'da eski adıyla Köy Hizmetleri yeni değişiklikle İl Özel İdaresi'ne hizmet veren Çakma 302 modelimiz. Üstadlarımızın o güzel hatıralarının satır aralarındaki detayları ile hayal gücünü geliştirdiğimiz aksesuarlardan olan beyaz ''Kemik direksiyon'' ve ön camlardaki mercedes logolu güneşliklerde burada dikkatimi biraz çekmiş oldu. Aracımız genel itibariyle öyle pekte yıpranmamış olacak ki Aksaray'ın Kırşehir sınırına yakın bir köyünde(80 km) düzenlenen Yunusemre Etkinliklerine bu araç tahsis edilmiş, bende böyle bir araçla bir buçuk saatlik rampalı,tek şeritli ve köylerin arasından geçilip gidilen yolu aklımsıra Nostaljik hayallerimin biraz daha gerçekleşmesi adına katılmış bulundum. Elbetteki en arka koltukta ve motorun sesini dinleyerek.

Bu tip araçlar 1990 larda İstanbul' da özel halk otobüsü olarak da kullanılıyordu.Ben de yanlış hatırlamıyorsam Taksim-Topkapı hattında çalışan böyle bir otobüse binmiştim.Belediye otobüslerinde kumbaraya bilet atılırken, özel halk otobüslerinde ise dışı şeffaf mavi plastik camlı bilet makinelerine bilet atılıyordu.bilet atılırken makine çalışmaya başlıyordu düz bileti kat kat yaparak kumbaraya atıyordu.Otobüse giriş arabanın ortasındaki kapıdan olduğu için bu makinede motor kapağının üzerine monte ediliyordu.
Daha sonra böyle arabalar yollardan çekildi.Yerine orta kapısı sonradan açılmış şehirler arasından çıkma O 302 ler geldi.Mavi olan özel halk otobüsleri turuncuya boyandı.

Yusuf'un keyifle yolculuk yaptığı otobüsün benim yolladığım ilk mesajdaki Genoto/Bedford imali otobüsle oldukça küçük ama önemli farklılıkları var.Bu otobüsü hemen beraberce inceleyelim:

1.Direksiyon simidi O302'de de gördüğümüz kemik direksiyon.
2.Her iki gösterge de VDO tipi.Halbuki Genoto'da İngiliz Smiths benzeri kalite ve estetikten yoksun göstergeler vardı.
3.Motor kapağı üzerinde vites kolunun solunda çekmeli bir marş anahtarı var.
4.Kasa genel yapısı oldukça düzgün.
5.Ön tarafın dingil mi yoksa takım mı olduğu seçilmiyor ama arkada altıgen biçimli Mercedes-Benz modeli diferansiyel karpuzu belli oluyor.
6.Motor kümbeti bu otobüste daha büyük.
7.Yusuf bu otobüsün motor sesinden keyif aldığını yazmış.Evet,gerçekten Mercedes-Benz dizeli sesi ile de kendini belli eder.

Aslında otobüsü görmeden bir şey söylemek zor ama bu ufak birkaç ayrıntı ışığında bu otobüsün altında Mercedes-Benz altyapısı olduğunu söyleyebiliriz.Hadi direksiyon simidi,sellektör kolu,aydınlatma kumandaları değişmiş olabilir ama,göstergeler,eski dizel Mercedes otomobil ve minibüslerden de aşina olduğumuz çekmeli marş anahtarı,Mercedes benzeri diferansiyel karpuzu kolay değişecek şeyler değil.

Bu otobüs 1970'li yıllarda şase olarak ithal edilmiş önden motorlu (OF) 1113 şaseler üzerine çatılmış olabilir.

Yine o yıllarda piyasada çok bulunan OM 352 motor,şanzuman ve diferansiyeller kullanılarak karoser atelyeleri veya DMO'ya iş yapan fabrikalarca imal edilmiş olabilir.

Zaten şayet eski düzene sahip DMO'nun çalıştığı Bedford,İnter ya da benzeri marka kamyon altyapısına sahip olsa Yusuf'un gittiği 80 km.lik yolda en az iki kez bozulur ve geriye de dönemezdi.

Önden motorlu otobüslerde inip binme kolaylığı sağlaması açısından bu tip kasa neredeyse standarttır diyebiliriz.Sadece DMO imali otobüslerde değil,Karsan tarafından imal edilmiş Fiat'larda da,karoser üreticisi atelyelerin ürettiği şehir içi ve şehirler arası otobüslerde ön yolcu camından bir sonra açılan bu kapı tipi çok tutulmuştur.

Zafer arkadaşımın bahsettiği halk otobüsleri de aynı kapsama girer.Onlarda da Mercedes'in eski yeni pek çok modelinin alt yapısıyla,Fiat,İnter,Bedford,MAN veya akla hayale gelmedik pek çok markanın alt yapıları kullanılmıştı.Ancak zaman içerisinde hepsi kaybolup gittiler.Zafer'in de çok yerinde teşhisi ile O302 bunların hepsini piyasadan silip atmıştı.

Bu iki araçtan sarı renk olanının M.Ali bey'in de belirttiği üzere Mercedes altyapısı olması ihtimali çok yüksek...Hatta Köy Hizmetleri'nde bulunan ve aşağıya fotografını eklediğim burunlu tek çeker Mercedes kamyonlardan bazılarının servis otobüsü ihtiyacını karşılamak için bu şekilde otobüs haline getirildiklerini biliyorum...Bundaki amaç ise eskiyen kamyonların yerine yeni model kamyonlar alınarak eski araçların atıl halinden de cüzzi bir karasör masrafı ile servis aracı olarak faydalanmaktı...Mavi renkli olan araçtan da vardı Köy Hizmetlerinde ve Toprak-Su kurumundan gelmeydi, Ford motorluydu...



Bunlardan ayrı olarak yine Toprak-Su, YSE, bunların birleşiminden doğan Köy Hizmetleri, DSİ gibi kurumlarda Dodge AS 600 kamyonlardan bozma burunlu servis otobüsleri de bulunmaktaydı...Tren gibi uzundular ...Bunlarda mı DMO üretimi onu bilemiyorum ama büyük ihtimal öyleydiler...Daha sonra bunların çoğu adı geçen kurumların Ankara dışındaki bölge ve il müdürlüklerine yollanarak Ankara'da kullanılmak üzere yerlerine Süperman'lar ve az da olsa 302 alınmıştı...Hatta belediye otobüsü olarak ta kullanıldılar ama bunlar kamu kurumlarından mı belediyeye geçmiştir yoksa sıfırdan üretilip mi satılmıştır bilemiyorum.



Not:Fotograflar mesajı pekiştirmek amaçlı olarak alıntıdır.

Değerli Arkadaşlarım 0 302 kasalı otobüsümüz Fatih Kardeşimizin dediği gibi Y.S.E,Köy hizmetleri gibi kuruluşlara verilen Rahmetli Ecevit zamanında Brezilya dan İthal edilen(veya ben öyle biliyorum)yarım burunlu tek dingil Mersedes e benziyor onlarında Diferansiyeli 0 302 yle aynı idi otobüsün direksiyonunu incelersek simidin iki kolu 0 302 deki gibi değil yukarıya doğru hafif kavisli ,gösterge tablosu ve saatler aynı o kamyonlarınkinden dolayisiyle bu otobüsün o kamyonlardan yapılma diyorum,her seferinde şifremi unutuyorum ve aylardır anca siteye girebildim ,bizim gibi yarım akıllılara göre bunun başka formülü yokmudur,2013 yılının tüm İnsanlık alemine Hayırlı ve Uğurlu olması dileğiyle Saygılar.