Otomarsan Fabrikasından tarihi bir Belge .


   

Yine tarihi değer taşıyan bir resim.Belediye modeli otobüsümüzün ince işlemleri yapılıyor.Bir taraftan nikelaj aksam takılırken diğer aksesuarlar da sırayla otobüsümüz üzerinde yerlerini alıyor.Cam altlarındaki nikelajların çift sıralı oluşundan aracımızın 70 li yıllara ait olduğu sonucunu çıkarıyoruz.

Davutpaşa fabrikasını ben 1991 yılında gezmiştim.O yıllarda V8 üretimi vardı.Ve hatta yine bazı krizler neticesinde üretim yavaşlamıştı.En çok da o yıllarda lüks otomobillerde bile nadiren görülen ABS fren sisteminin O303 otobüse uygulanmasına şaşırmıştım.

Şimdi bazı arkadaşlarım "kardeşim bu otobüsün neresi tarihi,bizim buralarda hala kullanılıyor" şeklinde itiraz edebilir.Doğru,Ankara'da da 1987-88 modelleri halen dahi "tüplü" MAN'ların gidemedikleri her yere gidiyorlar.İşte burada da kalite ortaya çıkıyor.Belediyenin 87 leri bir tarafa ODTÜ'de 1969-70 modeller bile var.Halen de çalışıyor.Bu çalışma kalitenin göstergesi.Ve hem de genç kaptanların otomobil gibi devirsiz ve yokuş aşağı boşa alarak ve hatta yarım debriyajla kullanmalarına rağmen tam randuman çalışıyorlar.

Herkese selamlar...

İçimden bir his Fatih'in fotoğrafındaki otobüsün 1973 yılında Bursa'ya gelen 18 adet 302-352 den birisi olduğunu söylüyor. Kimbilir belki de onlardan birisidir.

Bugün itibarıyla İstanbul'un bir dönem kahrını çekenler için, bu makaleyi klavyem ve hissiyatım yettiğim kadarı ile çalıştım. Çocukluğumuzda ve ergenlk dönemimizde çok garip mahlas isimlerle,birbirlerini iletişim kuran,bir dönemin halk otobüsçülerinden bahsedenleri,sanal alemde bir kaç dostumuzun dışında maalesef pek göremedim.






Geçmiş’de benim gibi bir çok genç’in hayatını,1990’lı yıllarda İstanbul gibi gelişen bir şehirde nasıl kazanacağını,nasıl girişken (yırtık)bir ruh halinin alacağını,öğrenebildiği sayılı bir dünyaydı,halk otobüsçülüğü.Öyle bir dünyaydıki,kendi kendini denetleyen üst düzey mekanizmaları,kahyaları ile tertiplemiş,rekabet’lerinde dahi kendi aralarında,tatlı bir muhabbet bağı kurmuştular. Giyim kuşamları,Çarşamba olarak biline yumuşak deri özelliği ile topukları kırılan ayakkanıları,terzilerde dikilmiş özel gabardin lacivert pantolonları ile 72 millet’de görebileceğiniz karakterist tip özellikleikleri ile avam olarak faça dediğimiz,otomarsan 302’leri ile duraklarda dahi bu özellikleri ile yolcuları tarafından ayırdedilirdi diğerlerinden.

İstanbul Anadolu yakasında, A ve L kodu ile çalışan,mahlas isimlerini dahi ezberlediği,Manken Neco,Artist Sebo,Dalton Kardeşleri,Eyüp Dayı’yı Vasbi Dayı’yı,Kestane Temel,010 Mehmet,Kasabanın Şerifi’ni Kalas İbrahim’i Adanalı Mustafayı,Takviye Bekir’i Gardiyan Kemal’i,Horbi Mahmut’u,Artsist Kadri’yi Faça Minnet’i,Laz Vahabı,Hacı Bülent’i,Peçe Şaban’ı,108 Adem ve Hasbağlar ,Şenbağlar tabelalarıyla köylerinin adı ile anılanları bunlar gibi nicelerini göremez oldu artık.Hele ki Kelebek Şaban’ı 302’yi narin ve bir o kadarda hızlı,Takviye Bekir’in özel serçe tırnağı ile sürekli takviye halinde kullanırken, herkes hayretle izlerdi.Arabaları özeldi,hele ki 84 kuru havanın üstünde ise,havalarından geçilmezdi.A-742 dediğinizde A-709 ya da 705 ya da A 010 gibiler neredeyse bu arabalara tüm esnaf özenirdi.Bunların yapmış oldukları her yenilik diğerlerine örnek olurdu.


Hemen her durağının bir de "kâhya"sı olurdu. Bunlar çoğunlukla uzun siyah bir palto giyerlerdi,ve devamlı olarak, gidilecek olan (Topkapı Edirnekapı,Sarıgazi Üsküdar Kadıköy) son duraklarda düzenin başındadıylar. Heleki Kadıköy Edirnekapı durağındaki tam bir dehaydı,aracın nereye gideceğini bilemeyenler dikkatle ne dediğini anlamaya çalışırdı,bu anlamaya çalıştığı ise ‘’oğmey meciköy hastan şihitli edinkap’’ gibi garip yön bildiren cümleydi.Dudaklarının solunda son noktasına kadar yanan pahalı marka sigaraları ile,bağırşları daha dün gibi kulaklarımda yankılanıyor hâlâ... Kalkan her arabanın solundaki camdan ellerini uzatarak, şoförden yevmiyelerini ‘’alayım canım’’ diyerek alıp,uzun paltolarının derin ceplerinden birine atarlardı. Yürüyüşleri hafif yengeç tarzda olurdu.


İstanbul'un bir zamanlar sevimli kimi zaman yorgun simaları olan;Halk otobüsü dünyasında O 302 ve O 302 Turbo S ve V6 Mercedes Benz’lerin, Man 590’ın Man SR240’ın her şeyini zamanında gerçekten yaşayarak görmemin,o dönemin güzel her şeyini paylaşan,parası olmayan yolcunun cebine para koyacak dahi cömert olan, ama bir o kadarda haylaz insanlarının hayat dair güzelliklerini görerek öğrendim kimi şeyleri... Şimdi artık ne o eski 302’ler ne de 590’lar, ne de o sevimli esnaflar kaldı...

Tebrik ediyorum,çok çok güzel bir yazı .

Aynı zamanda İstanbul Halk otobüscülüğü tarihine de şahıslarıyla,mekanlarıyla,otobüsleriyle ışık tutan bir inceleme olmuş.

Ben de kendi gençliğimde Üsküdar-Dereseki çalışan kamyondan bozma ama O302 ye benzeyen halk otobüsünü bir türlü unutamam.

Hafta sonları Üsküdar meydanında bu otobüsün gelmesini beklediğim çok olmuştur.

Beklediğime de bakmayın,otobüs dışarıdan göründüğü kadar güzel bir şey değildi.İçerisi rezalete yakın döküktü.Kütüklerden kaçan mazotun ve yağ yakan motorun egzost kokusu içeriyi buram buram sarmış,makasları takır takır vuran,yan ve tavan döşemeleri Boğaz rutubetiyle şişmiş ve Boğaz hattı boyunca o yılların efsane belediye otobüsleri olan Leyland'ların arkasından nal toplayan bir otobüstü.

Bu otobüse en çok gece binmeyi severdim.Tavan lambalarının hiç birisi beyaz değildi.Kırmızı,mavi,yeşil ve turuncu mikalar takılmış eski tip O302 tavan lambaları yandığı zaman otobüsün çirkinlikleri adeta maskelenirdi.

Kaptan da bazen efkarlanır ve teybine bir Orhan Gencebay kartuşu atıp bu gizemli ortamı daha bir arabesk yapardı.

Bu otobüsü sırf O302 ye benzediği için bazen durakta saatlerce beklemişliğim vardır.

Bu da bir manyaklık türü olmalı.

Yine de arkadaşlarımdan rica ediyorum.Özellikle 1970 lerin Üsküdar Meydanı resimlerinde bu otobüse rastlayabilmek mümkün.

Denk gelirseniz bu başlığa iliştiriverin.Ben de beklemekten kurtulayım.

Man SG 220 İETT
1986 yılında filoya katıldılar, İstanbul'un ikinci körüklü otobüsleridir. Bedrettin Dalan'ın belediye başkanlığı döneminde alımı yapıldı.MAN SG-220 'ler... İett'e filosuna toplam'da 184 adet alındılar,herbirine 55 milyon lira ödendi.