Konu Görünümü | Doğrusal Görünüm

**Fatih Kocaoglu** · 01/12/2023, 07:11 PM

1974 Mercedes Benz O303 50.Yaşına Girdi

Mercedes Benz O 303 50.YEARS

Balina Mercedes denildiği zaman,herkes W126 kasa serisini hatırlar,çok nadirdir bu arabalara balina kasa diyenler. Türkiye Magirus Apollo'dan sonra,hava süspansiyonlu otobüsü bu arabalarla tanımaya başladı.Ardından aynı yıllarda ithal gelen ve yerli Manaş MAN SR serisi ile.

Şasi aksamlarının ve motorun sağlamlığı özellikle V8 motorlu seride 80'lerin son çeyreğinde de Türkiye'de bu araçlar yerli üretim Otomarsan O303 ile yenilenerek hatta O304 ve O403 RHD kasalarıylada yenilenerek 25 yılın üsünde uzun bir zamanla yollarda karşımıza çıkmışlardır.Bu sebeple uzun yolda gösterdiği başarı ve dayanıklılık ile sahipleri arasında oldukça güçlü bir duygusal bağ kuran bir otobüstü.

Turgut Özal hükümetinin serbest ithalat rejimi ardından, permi yoluyla kıt kanaat getirilen bu arabalar yolcu ve firmalar için konfor,o yıllardaki işletme maliyetleri açısından,büyük bir yenilik ve kalite idi çünki o tarihlerde Türkiye daha O302 ile otobüsçülük yapıyordu. Belli başlı parçalarını bulamasalar da,bazen 2 otobüs ithal edilir bir diğerinin eksikleri diğerinden diğerine aktarılırdı.Bazende sanayiinin ustalık çözümleriyle,parça problemi çözülürdü.

Türk silahlı kıvvetlerinin haricinde belediye ve diğer kamu kurumları için de Avrupa birliği kurumlarından ülkemize hibe,bağış olarak gelmiştir.Daha sonraki yıllarda hurda kanunları veya kurumlar arasında hibeye ya da,MKE (Makina kimya) Hurda İşletmesi ve belediyelerin açtığı ihalelerle sivil piyasaya da çok cüz'i fiyatlarla satılmıştır.

İlk Nesil O(mnibus) 303

Tarih 4 Aralık 1974 Daimler buses ilk olarak Untertürkheim'da basına tanıttı.7 Aralık 1974 yılında ise Paris Otomobil Fuar'ında dünya lansımanı yapıldı.Mercedes Benz O303 W116 W126 W140 kasa S Class serisinin otobüse evrilmiş bir otobüs idi. Bugün Türkiye'de ''Balina'' Avrupa'da ise ''Reiner'' ailesi olarak bilinir.

Mercedes Benz O303 Reiner-Balina Kasa; 18 yıl boyunca üretilen otobüsün amiral gemisidir.Mühendisler zor bir işle karşı karşıya kaldılar yeni seriyi geliştirirken. O302'deki kanıtlanmış özellikleri motor ve karoser de daha fazla iyileştirme yaparak,otobüs işletmelerine,şoförlere ve yolcuya daha fazla konfor ve güvenlik konforuyla sunmak için kolları sıvamıştı.Buna ek olarak,araştırma ve geliştirme mühendisleri, yüksek düzeyde ekonomi ile birlikte performansı artırmayı ve yeni bir gövde tasarımıyla iç mekanın mümkün olan en iyi şekilde kullanılmasını sağlamayı amaçlamıştı.

1973 yılında Daimler,farklı uzunlukların,motorların ve çok sayıda,ara seri olarak yapılandırılmış, okul,kulüp,servis ve şehir içi turistik otobüs sınıfını birleştirilmesine olanak tanıyan ve amiral gemisi olarak da,şehirler arası otobüs serisinde tüm ihtiyaçları karşılayan tek tip bir karösere sahip eksiksiz bir otobüs yelpazesi üretmekti. Ve öyle oldu 1973'de geliştirmeye başladığı O303 serisini 1974 yılında Mercedes Benz Mannheim'dan duyurdu.

Selefi O302'nin tarzını takip etmişti.İlk üretilen seri,krom kaplı far çerçeveleri ve gövdede ki nikelajları ile ön gövde ve yan camlarda eğimli olan profillerde sınırlıda olsa aynı tarzı paylaşıyordu ancak tasarımda,O302'deki yuvarlak ön gövdenin yerini,yekpare ön düz gövdesi de kare bir tasarım almış idi.Önde ve arkada tamamen farklı tasarlanmış,özellikle arka kısımda ise kambur yerini yeni O303 düz bir sırta bırkamıştı. Otobüsün S-Serisi demiştik,W116 serisinden aldığı ön ve arka farları ile 1990'lara kadar görünümünü sabit olarak o yıllarda şekillendirmeye başlamıştı.

302'ye nazara en son güvenlik teknolojisiyle donatılmış ve çok sayıda ayrıntıyla zenginleştirilmişti,retardarlı dünyanın ilk otobüsü olmuştu.Ayrıca bugünlerin olmazsa olmazı olan,korozyona karşı Katoferez koruma içeriyordu.karoserinin korozyonla aşınma, çürüme,paslanmaya karşı artık şehirlerarası otobüsler ve tur otobüsleri içinde uygulanıyordu.

Normal standart bir otobüsden şehirler arası serisine kadar kadar 6 tip koltuk bulunmaktadır.
O 303 dört serisinde yan yana oturan yolculara daha fazla hareket özgürlüğü sağlayacak şekilde yanlamasına ayarlanabilmekteydi.

O 302'nin kavisli pencereli kısa arka ucu 1950'lerin tasarım ifadesini anımsatırken, O 303'ün arkası neredeyse düz bir şekilde duruyordu. Tavanın kenarı hariç olmak üzere, O 303'ü karakterize eden işlevsel, kübik şekil, yolculara iyi bir görüş sunacak şekilde kavislidir.

Teknoloji açısından inanılmaz derecede sağlam olmasının yanı sıra, neredeyse inanılmaz derecede fazla sayıdaki müşteri ihtiyacına göre öne çıkıyordu.Amaç tüm pazarlar da O303'ün var olmasıydı. Ve oldu da birbirinden benzersiz sınıfla yelpazesinde yedi farklı uzunluk ve çeşitli yükseklikler ve kapı çeşitleri ile üretilmeye başlandı.Küçük bir okul otobüsünden şehir içi tur otobüsüne ve yakın dönemde en premium sınıf lüks sınıfta ilk serisi tam 9 yıl otobüs tarihine damga vurdu.

O(mnibus) O303 ÜHE ÜHP RHP

İlk seri O(mnibus) O303'ler 7 Farklı Uzunlukta Üretildi
İlk 4 serisi : okul,kulüp,servis ve şehir içi turistik otobüs sınıfında ise 7 sıra koltuk ile 12 sıra koltuklu olarak,8,67 metreden 10.67 metre uzunluğa sahip 4 farklı tip de,orta ve uzun yol şehirler arası serisi ise 14 sıra ve 15 sıra koltuklu olarak,diğer28 ila 61 kişilikdi.

Şehirler arası RHP : 11.29 Metre ve 12 Metre 14 sıra ve 15 sıra koltuklu
ÜHE-ÜHP : Okul,kulüp,servis ve şehir içi turistik otobüs 4 tip de 8,67 metreden 10.67 metre uzunluğuna kadar üretildi.

Koltuk Sıra ve Kişi Sayısı Uzunluk
O 303- 9 7-9 28-32 8,67 Metre ve 9.23 Metre
O 303-10 7-10 32-36 9.23 Metre ve 10.17 Metre
O 303-11 8-11 36-40 10.17 Metre ve 10.56 Metre
O 303-12 9-12 36-44 10.56 Metre ve 11.29 Metre
O 303-13 9-13 36-53 11.29 Metre ve 12 Metre RHP
O 303-14 10-14 40-57 11.29 Metre ve 12 Metre RHP
O 303-15 11-15 44-61 11.29 Metre ve 12 Metre RHP

**Fatih Kocaoglu** · 01/12/2023, 07:11 PM

İkinci Nesil O(mnibus) 303 Makyaj ve Dünyanın İlk ABS'li Otobüsü Yollarda

Aradan tam 8 yıl geçmişti.Rakipler özellikle Neoplan ve Setra Mercedes'i rekabette zorluyordu 1979 yapılan küçük dokunuşlardan sonra,1982'de nihayet ikinci makyaj yapıldı.Artık O303'ün gövde de krom çerçeveler kaldırıldı,yerine mat siyah renginde sert plastik yeni bir gövde geldi.Ön cam daha belirgin ve dik olarak değiştirildi.Tampon artık gövde değildi ön kısımla tek bir parçadan oluşuyordu. Ve eğimli, çift camlı yan camlarda krom çerçeve de kaldırıldı ve yerine boya rengine bağlı olarak,antrasit renkle boyanmıştı ve bu tüm serilerde tavan alanına kadar uzanıyordu.Aynalar ve şoför mahalinde deri minöfle kaldırıldı,torpido da düğmeler ve direksiyon iç mekanda tüm koltuklar ve döşemeler tamamiyle değişti.Yeni zamana uyum sağlayan iç mekan,1970'lerin gösterişli renkleri yerini tasarımda hafif izlerle korusa da daha farklı zıt renkler kullanılmaya başlanmıştı.

Yenilenmiş O303 yüksek karoserli olarak,12 m³'e kadar bagaj derinliği hacmine sahip büyük bagajlarıyla sunuldu.Ayrıca Mercedes bu tarihlerde ekonomik sürüş rakiplerine göre rekabette önemli idi ve bunun için uzun yol serisinde de motorlarda önemli değişkliğe gitti.

1982

1982 yılında Mercedes-Benz fren sisteminde yaptığı devrimle ortalığı karıştırdı.
ABS fren sistemi bir seçenek olarak sipariş edilebilsede bu ayrıca,otobüsü dünyadaki ilk ABS'li otobüs olma ile şöhretine de kavuşturdu.

1987

Manuel ve otomatik şanzımanların yerine bir alternatif daha gelmişti.
EPS : Elektronik Havalı Sistem
1987'den itibaren Mercedes-Benz ayrıca yarı otomatik elektronik/pnömatik vites değiştirme sistemi EPS'yi da sundu.O tarihlerde olduğu gibi günümüzde de hâlâ kullanımda olan bu seçenekde otomatik vites kutularının debriyaj pedalı bulunuyor. Ancak O303'lerde sürücü koltuğunun sağ tarafında bulunan,vites değiştirme kolunun yerini ayrı bir kumanda kolu alıyordu, bu özellikle de artık vites değiştirmek için tek bir dokunuş yeterli olduğunu duyurmuştu.

1990 Mercedes-Benz O303 RHD PRESTİJ OTOBÜSLERİ

90'lı yıllarda taşımacılığın sınıflara ayrılması Avrupa da Uçak ve Tren yolcuğunun etkin olması şehirler arası otobüs işletmelerinin olmaması ve alınan son siparişler ile bugünün otobüs işletmeciliğinin adeta vizyonunu göstermişdir.

Araçların özel donanımlarında bugünün, standartlaşan krom jantları o yıllarda bırakın televizyonu veya deri koltuğu işletmeci için bugünün fiyatlarına göre daha maliyetli hatta sadece amerikan filmlerinde ya da dizilerindeki tırların üzerinde görünen bir hayaldi.

RHD,O 303 gününün kesinlikle birinci sınıf bir uzun yol otobüsünden istenebilecek her şeyi sunuyordu: güçlü 8 silindirli motorlara sahip yeni bir "entegre tahrik konsepti", elektronik havalı vites değiştirme (EPS, istek üzerine), ABS + ASR çekiş güvenliği sistemi standart olarak sunuluyordu. Yolcu söz konusu olduğunda da deri veya kadife örtülere kadar pek çok donanım seçeneği elit bir seyahati temsil ediyordu.
Bu avantajlara dayanarak RHD istenirse 4 yıldızlı konfor sınıfına kadar donatılabiliyordu.

O 303 yıllara ve teknolojiye öncülük ederek, benzersiz tasarımları ve güçlü mühendislik ile geleceğe dair teknolojilerin de liderliği ile 70'lerden 1990'lara kadar çizgisinden taviz verilmeyen tartışmasız otobüs olmuştur.Bugünün otobüslerinde ve 1990 ve 2000'li yılların otobüslerinde olan, koltuk üstü tv ekranları,2+1 koltuk dizilimli butik üretim otobüsleri ile de bugünün otobüs teknolojisine kadar adeta habercisi olmuştur.Balina kasası son yıllarına doğru özel olarak üç farklı sınıfta butik olarak üretilmiştir.

Bunlar kısaca ; Mercedes Benz O303 Prestige,Business,Succes,Vogue olarak isimlendirildi.

1990 Mercedes Benz O303 Prestige paket 40 adet
1990 Mercedes Benz O303 Success paket 60 adet
1990 Mercedes Benz O303 Vogue paket 60 adet
1990 Mercedes Benz O303 Business paket -

Ve tarih ağustos 1992,O 303 üretimi bitti Mercedes-Benz yıllardır testlerini yaptığı O 404 üretimine geçmeden önce,ürettiği son otobüsünü,Mannheim'den Rusya'ya ihraç etti.

1994 Rusya Butik Üretim

Ama her başarılı modelin Türkiye'de ''taş gibi otobüs'' olduğu gibi sonu gelmişti. O 303 boya, özel baskılar ve diğer yeniliklere karşı yaşlanıyordu.Ve otobüs üreticileri artık üretim çeşitliliğini iki katlı ve butik üretim otobüslerle geliştirmeye başlamıştı. Bu nedenle, Sovyet blokunun dağılmasının ardından 1992 yılında üretimi biten O303 Rusya otobüs endustrisi için umut olmuştu.

Rusya Golitsyn Otobüs fabrikasından bahsedelim.Mevcut üretim tesislerinin, varlığının ilk döneminde işletmenin tam teşekküllü, büyük ölçekli bir otobüs üretimi kurmasına elverişli değildi.Bu nedenle, 1990'dan 1992'ye kadar tesis, yeni üretim binalarını işletmeye alarak, teknolojileri geliştirerek kapasitelerini aktif olarak genişletmişti.Lisans anlaşmasına göre üretim ekipmanlarının önemli bir kısmı Almanya'dan tedarik edildi. Buna ek olarak, Alman mühendisler, işletmenin donatılmasında yardım sağladı ve ayrıca yerli uzmanlar yetiştirdi ve O 303 Rusya otobüs endüstrisi için umut olmuştu ve tüm üretim haklarıyla Rusya'ya satılmıştı.

1992 yılında Mannheim fabrikasında üretimi sonlanan O303,1993'te fabrika Almanlar tarafından sağlanan teşvik ve 25 Mercedes-Benz O303 araç karoseri ile üretim başladı.

25 adet Mercedes-Benz O303 üretildi ve 1994 yılında fabrika tam teşekküllü bir O 303 otobüs montajı ile toplam da 37 adet O303 üretti.Ve 1995 yılına gelindiğinde Rusya yollarında 300'den fazla şehirler arası tipi ile üretildi.

Golitsyn üretimi Mercedes-Benz O303: uzunluk 12 metre, brüt ağırlık 17,6 ton,yolcu kapasitesi 49 kişilikdi, bagaj bölmesi kapasitesi 11.9 "küp" idi.Fiyat olarak yaklaşık 340 bin dolar civarındaydı.O yıllarda: 1999'da bu para ile üç adet "Ikarus-256" satın alınıyordu.

Mannheim fabrikasının,ürettiği otobüslerle,şasi ve motorlarla dahil 38.018 adet satışı yapılmıştır.O 303 Bugün hâla dünyanın bir çok ülkelerinde mirasını korumaya devam ediyor.