Konu Görünümü | Doğrusal Görünüm

**Osman Sezai** · 09/07/2009, 04:28 PM

BİR NOSTALJİ,

**Osman Sezai** · 09/07/2009, 04:42 PM

1979 MODEL İNTERNATİONAL

İNTERNATİONAL …

1966 Yılı sonlarına doğru ülkemizde üretilmeye başlanan İnternational kamyonlara Perkıns Diesel motor konularak 1968 yılı sonuna kadar üretilmiştir.Bu üretilen kamyonların motor kaputları saçtan ve kuş (kartal) kanadı tabir edilen yanlara açılır tipte idi…İlk üretimlerde piyasaya çıkanlarda 1700 harvester yazardı.Bunların difransiyelleri küçüktü…Sonra 1800 harvester yazanları büyük difrensiyalle üretilmeğe başlandı…Bunlara piyasada doç (Dodge) motorlu Enter de (international) denir…

Bu international'lar, kamyon olarak da kamyon şasesi üzerine inşa edilen otobüs olarak da epey kullanılmıştır.Özellikle şehir içi belediye otobüsü yapımcılığında geniş şase olduğu için çok kullanılmıştır…Kamyon olsun otobüs olsun özellikle motor ve şanzıman arızası veren kullanıcısını yoran bir araçtı…

1969 yılına gelindiğinde Perkins motor yerine Cummıns motor konularak piyasaya çıkarılmıştır. İlk çıktığında piyasada dolaşan reklam rüzgarları etkisini göstermiş zaten ağır nakliye merkezi olan Volvo ,Vabis bir miktarda Mack kullanılan yöremizde yeni çıkan Cummıns motorlu Enter Mack arabasına muadil olacak denilerek birçok nakliye esnafı tarafından alınmaya başlanmıştır…

Başlangıçta çok yıpranmış yorgun ve bir o kadar da masraflı Volvo ,Vabis alma yerine her yanıyla yeni Enter doğru bir düşünce ama bakalım bu işin sonu ne olacak?...Tabii kimsenin gözü ve aklı o zamanlar başka bir şey görmüyor düşünmüyor!…

Bu arada yukarıda Volvo ve Vabis dedim.Bu onların çok yıpranmış olanlarından örnek vermek içindi. Bu araçların çok temiz ve iyi durumda olanlarıyla değil İnternational şimdiki bazı araçlar bile kıyaslanamaz….Onlar taşımacılığın mihenk taşlarıdır…

İnternational güçlü motoru ve bunun verdiği güven sayesinde atılan ağır yükler karşısında bazı parçalarından sorun vermeğe başladı…Bunlardan en önde gelenleri şanzıman ve ön dingil zayıflığı…Yine bunun yanında eksi bulunan taraflarıda vardı..Şöför mahallinin darlığı dolayısıyla uzun yol kat eden şöförün rahat uzanıp dinlenememesi,ön farların açılır kapanır ön kaput aksama tutturulmasından dolayı far ayarının tutturulamaması, on teker olanlarının dar dönü alanlarında manevra kabiliyetinin zor olması, Cummıns motorun bakım ve onarım masraflarının çok ağır olması vs...

İnternational Karabük,Adapazarı,Zonguldak,Bolu ,Kastamonu ve Sivas civarında ilçeleri ve köyleri dahil ağır yük taşımacılığı veya o bölgeye özgü sebeplerle tutulmuş bir arabadır…

Karabük civarında ağır demir yükü taşımacılığı, kereste taşımacılığı Kastamonu civarında havale yük olan kendir taşımacılığında ,Sivas’ta maden taşımacılığında tutulmuş olmasıdır…Tabii ki istisnalar kaideyi bozmaz başka yerlerde de kullanıldığı oluyordu.Aynı zamanda kamu kurumlarında da çeşitli işlerde kullanılıyordu…

Artık Enter arabası bu yukarıda yazdığım illerin plakaları ile artık sanki özdeşleşmişti…Ankara-Gerede yolu istikametinden İstanbul’a gidenler karşıdan gelen Ente’rlerin 54,37,67 plakalarını bir biri ardına görme fırsatını bulurlardı…

Bizim bölgemizde Ente’rlerin ön dingillerini Volvo,Vabis ,Mack vs.ile değiştirirlerdi.Şanzımanları ise Man veya 352 Mercedes yaparlardı.Bunlar ilave dingil atılmaya başlandığı 70’li yılların ortalarına doğru yapılmaya başlandı…1977 yılından sonra ise TOE İnternatinal kamyonları orijinal olarak on tekerli çıkarmaya başladı….Bu yıllarda otomobil,minibüs üretim nedeniyle acentalarda sıra yazılmaları kuyruklar olduğu dönemde kamyonlarda da bir miktar peşinat yatırıldıktan sonra aylarca sıra bekleniyordu…Bizim bölgemiz de de Enter o devirlerde “yok” satıyordu.En çok sıra Enter de idi.Hatta sırası yaklaşanın sırasını parayla alan bile oluyordu….

Enter 1969 yılında yılında Cummıns motorla üretime başladığında ilk olarak sadece o modele has olmak üzere ön radyatör önü panjurunu termostatlı açılır kapanır kepenkli yapmıştır. Hararet belirli bir noktaya gelince açıyor belirli bir noktaya gelince kapanıyor…Başka modellerde bu yoktur. Bu yüzden 69 model diğer ızgaralı modellere olan farkı nedeniyle önden hemen seçilir…

Enterler diferansiyel özelliği olarak fabrikada ağır ,orta ve seri olarak üç çeşit üretilmişlerdir. Acenteden alırken bu istek belirtilip ona göre satın alınırdı…Bizim bölgemizde ağır ve orta olan diferansiyelli Enterler tercih edilmiştir. Fakat bu arada seri olan özellikde de alan birkaç kişi olmuştur.Onlarda araçlarının seriliği ile övünüp : Biz yük boşaltıp gelirken hala onları yolda gidiyorlarken rast geldik korna çaldık diye espri yaparlardı….Bu arada çok Enter kamyoncu seri olan diferansiyelleri ileri zamanlarda bakım yaptırmak zorunda kaldılar…Acentelerde sıra beklemeli günlerde ise diferansiyel özelliği açısından ise şansına ne gelirse idi .Bu da vakidir…

Benim bölgemde sıfır acente on teker bile olsa Enter alındığında Bartın’da ”Alman Kadir” lakabı ile tanınan makascı ve şaseci ustaya gidilir. Enter ona teslim edilir.Makas kulakları yeniden dövme çelikten yaptırılır.Ondan sonra kasacıya gidilirdi.Bu bir kuraldı….İmkan varsa ön dingil Volvo, Vabis yada altı bijonlu muadili yapılır şanzıman ise 352 Mercedes veya Man yapılır eğer imkan yoksa sonra ilk fırsatta yaptırılması düşünülürdü.…”Alman Kadir” lakaplı usta bundan yedi sene önce vefat etti…Allah rahmet eylesin….Bu işlerin “Piri” idi.

Volvo dingili Enter’e biraz yüksek gelirdi. Bu yüzden kupa takoz üstüne alınarak ölçü dahilinde yükseltilirdi. Şase ile kupa arasında kalan açıklığı (ayıbı) kapatmak içinde ön tampon biraz yükseltilirdi. Vabis dingilide biraz yüksek gelirdi. Takozla yükseltme işi bunda da uygulanırdı…
Volvo dingili aynı zamanda biraz geniş gelir hafif çamurluklardan birer ikişer santim dışarı taşardı…Yani Enter’e sonradan ilave edilen bazı parçalar biraz dikkatli bakıldığında meraklısı tarafından hemen fark edilirdi…Bazı Enter sahipleri de arka diferansiyeli 407 (Dodge) yaptırırlar.İspit Jantlara da uyması için tornada bazı tadilatları ve masrafları göze alırlardı…Bu hep 70’li yılların sonuna doğru fazla yük atmak sorunsuz çalışmak umuduna yönelik çabalardı…

90’lı Yılların sonlarına doğruda Enter aracına Cargo diferansiyeli takan da gördüm…

Madem Rahmetli “Alman Kadir” Ustamızdan bahsettim. Bir anımı da paylaşmadan geçemeyeceğim. Yine 70’li yılların sonuna doğru taşımacılık tüm hızıyla devam ediyor.Piyasa da iş çok yaz günleri kamyonların yetişmediği dönemlerden birinde (Bende o zamanlar Bartın’da çalışıyorum) Alman Kadir Ustanın kanına girip bir kamyon aldırıyorlar! Belki bir yakın akrabasıyla ortak o tarafını iyice bilemiyorum…Usta Enter’i hazırlıyor..Birazda özenle yapıyor… Birkaç sefer işe gidip geldikten sonra ufak tefek işlerini de gözden geçirdikten sonra Enter’e 25 Ton demir yükleyip İstanbul’a gönderiyorlar…

Şöförde bildiğim kadarıyla oğlu idi…Bir haber geliyor! Araba Bolu dağında arıza yaptı. Yolda kaldı.Eskiden şimdiki gibi cep telefonu falan yok…Acı haber tez yayılır misali yolda görenler haberi getiriyorlar…Herkesi merak sarıyor özellikle kamyoncu esnafını …Herkes biliyor ki .O araba Alman Kadir’in elinden çıkmış Şanzuman Mercedes,Diferansiyel 407,Şase makas vesaire zaten tren vagonu gibi sağlam acaba ne oldu?…Olay anlaşılıyor ki… Araba Bolu dağının en dik yokuşunda yinede çıkmam demiyor. Altından bir çatırtı sesler gelmiş.Aracı şöför hemen stop etmiş…Birde bakmışlar ki şaft matkap ucu gibi burulmuş… Araba ne yapsın en zayıf orası kalmış…Alman Kadir Usta hemen gitmiş orada ölçü almış…Hurdalıklardan eski askeri bir tank namlusuna benzer bir malzemeden tornada çektirip şaft yapmışlar Sonra arabayı oradan kaldırmışlar …

Bunları anı olarak anlattım ama bir aracın istiap haddinden fazla yüklenmesinin insana bir şey kazandırmayacağını bilenlerden ve savunanlardanım…Hep zarar yazar.. Bu ayrı bir tartışma ve araştırma konusu olduğu için burada kısa kesiyorum… En iyisi biz Enter mevzularına geri dönelim…

Enter, tonaj uygulaması olmadığı devirlerde nakliye işlerinin de uygun olduğu devirlerde 70’li yılların ortalarından sonlarına doğru yukarıda bahsettiğim tadilat ve benzeri uygulamalar yapıldıktan sonra ağır yük atmaya müsait bir araç olduğu için bazı kişilerin ilgisini çeken araç olmuştur…

Bu arada kader kısmet bu bazı kamyoncu esnafın yüzünü güldürmüş…Bazı esnafında varını yoğunu sattırmıştır…Enter hırslı bir iş yapmayı seven kişilerin kullanabileceği bir araçtı…Yılmadan bıkmadan usanmadan çıkan arızalara göğüs germek her babayiğidin harcı değildi…
Biz anlatıyoruz işte…Volvo dingili , 352 Şanzıman ,407 Diferansiyel taktırmak para ayarlamak , tamirhane önlerinde sıra beklemek ,iş yaptırmak… İşinden kalmak çok zor işlerdi…Bence fazla hırslanmadan kanaatkar olan elindeki aracının özellikleriyle idare eden kişiler daha kazançlı çıktı….

Zamanla piyasaya çok yeni araçlar çıktı. Hepsi yeni olarak birbirinden özellikli olmaya başladı. Mazot pahalandı.Ferdi olarak bu işleri yapmak zorlaştı….Devir öyle bir yere geldi ki…Bu anlatmaya çalıştığım Enter devirin getirdiği yeniliklerden en önde etkilenen markalardan oldu….
Bir kere fabrikası üretimi durdurdu piyasada zamanla yedek parça vs. sorunları baş göstermeğe başladı…

Nakliye ile uzak gittiğin yerlerde şanzımanın yedek parçası için Mercedes ve Man ile ilgili yerlere …Dingilin için Volvo ve Vabis ile ilgili parçacıya birde diferansiyelin değişikse o da arıza yapınca onunla ilgili yerleri dolaşıp duruluyordu.…

Bu arada aracın Enter idi piyasa da anlayanı ustası da gittikçe azalıyordu.Daha doğrusu artık eski modellerle de kimse uğraşmak istemiyordu açıkçası…

Bu araçları o devirlerde kullananlar da artık yavaş yavaş piyasadan çekiliyorlar.. Kimisi yaşlılıktan , kimisi emeklilik kimisi bu işi yapmama kararı verdiğinden…

Enter zamanında ulaşılması güç bir araç olarak piyasaya girip şimdilerde anlatmaya çalıştığım sebeplerden dolayı artık tek tük yollarda gördüğümüz bir araçtır…Yukarıda resmini yüklediğim araçta “hala ekmeğimi , sizin ekmeğinizin ununu taşıyarak çıkarıyorum” der misali direnmeye çalışan Enter’ lerden biri….

Sevgiyle kalınız….

Osman Sezai

**M.Ali Sade** · 09/07/2009, 07:27 PM

Eline sağlık üstad;

Enter ancak bu kadar güzel anlatılabilirdi.

**celikf** · 09/07/2009, 09:53 PM

Üstadım, Emeğine, eline ve diline sağlık.
Çok güzel bir sunum olmuş.

Selamlar.

**Osman Sezai** · 10/07/2009, 11:29 AM

M.Ali Sade ve Çelikf üstadlarım "güzellik" sizin güzel göz ve bir o kadar da iyi ve güzel kalple bakmanız da…..

Selam ,saygı ve hürmetlerimle….

Osman Sezai

**V.AKTOPRAK** · 10/07/2009, 12:57 PM

Ders kitaplarına konu olacak türde mükemmel bilgiler ve anlatım, gerçekten Osman abi eline sağlık..