BİR NOSTALJİ,


   


1946 CHEVROLET

NOTiğer sitede yüklemiştim.

Rahmetli babam o devirlerin şöförü idi.Resimdeki bir arkadaşıdır.O devirlerde ehliyet Belediyelerde oluşturulan komisyonlar tarafından veriliyordu.

Eski şöförler motor ,şanzıman ve diferensiyel gibi kısımları söküp takarlar hatta marangozda çita keserler ön tekerlerin Gamber ve Gaster açılarını ayarlarlardı.Çoğu tamirlerini kendi yapardı.

Resimdeki araç devirlerinde hidrolik fren sistemi yoktu.Ön pedal fren sisteminden arkaya uzanan çubuk vardı.Bu yüzden çubuk fren sistemi denilir.Yine o devirlerde adım başı benzinlik yoktu.Benzin çoğunlukla teneke ile alınır.Teneke muhtemel muavine verilir oda biriktirir.Teneke lazım olana satardı.Malum 2.Dünya savaşı yılları teneke kıymetli yok.

Birde o yıllarda lastik bulunmuyor.,lastik kıtlığı var.Babamlar çok iki aşınmış iki dış lastiği iç içe takmışlar yanlardan civatalamışlar.O devirlerde antifriz olayı zaten olmadığı için kış günlerinde evin önüne çekilen arabanın motor ve radyotör suyu boşaltılır sabah yola gidileceği zaman ılık su ayarlanır yeniden radyotöre doldurulurdu.O devirlerde babamların kuşağı çok zahmetler çekmişler.

Eski araçlarda senkromenc olayı yok vites devrini bulmuyorsa geçmiyor.Eğer yokuş çıkıyorsan vay haline.Ustalık gerekiyor yani....

Sevgiyle kalınız...

Osman Sezai

Osman abinin fotoğrafı mukemmel ve hakıkaten nostaljı, sanırım aynı marka bir otobus de benden..

BİR NOSTALJİ,



Diğer sitede bahsetmiştim.Aracın hikayesinide kısaca anlatalım:

1935 MODEL CHEVROLET
Zamanında İstanbul İtfaiyesinden arazöz olarak ihaleyle alındıktan sonra ,Çorlu'da o zamanların iyi Karasörcüsü "İsmail Usta" tarafından otobüs yapılmış.Tekirdağ- Çorlu çalışmış..
Not:Tamir edilen lastik resimdeki aracın değildir!


Sevgiyle kalınız…

Osman Sezai

İşte Osman Sezai üstaddan yine geçmişe ışık tutacak bir resim daha.

Eski lastiklerin tamir işini ben çok bilirim.Sımsıkı bijonları çekiçle tıklayarak sökmek,sökülen bijonları yerlerini karıştırmayacak yani hepsi eski yerine takılacak şekilde dizmek,kazmayla damak düşürmek,levyelerle dış lastiği çıkarmak,patlağın yerini tespit edebilmek,giren nesneyi dış lastikten çıkarmak,jet kaynağı ile bu deliği yamamak her babayiğitin harcı değildir.Bir de araba kompresörlü değilse -ki pek çoğu değildi- resimdeki garibim gibi pompala babam pompala.

Resmin çekildiği yıllar tam yokluk yılları.Yerde yatan lastiğin dişleri o yıllara göre çok çok iyi.Lastiklerin pek çoğu kabak tabir edilen cinsten tamamen dişsiz olurdu.

Şimdi kimsenin beğenmediği kaplama lastikler o yıllarda bulunmaz nimetlerdi.Sıcak havalarda kaplamayı atıverse de yine de kabak lastiğe göre iyiydi.

Bir de kabak lastiklere diş açanlar vardı.Elde ustalıkla kabak lastikleri orijinaline hayal meyal benzer hale getirebilen eski sanatkarlar olurdu.

Good-Year,US Royal,Fisk gibi birkaç Amerikan markası piyasayı tutmuştu.Fiyatları aşırı pahalıydı ve aranan ebadda lastik kesinlikle bulunmazdı.

Şimdi çok ucuz fiyatlara lastik bulabildiğimiz için kabak lastikli araba bile kalmadı.İçli lastik de kalmadı,şimdikiler hep tubeless.Patlasa bile yolda inmesi zor.Nerelerden nerelere geldiğimizin belgesi işte.

Osman Sezai üstada bu güzel resim için teşekkürler.

Üstadım, esas ben teşekkür ederim. Hem nostaljiye önem verdiğiniz hem de o güzel anlatımınızla bizi eski günlere götürdüğünüz için …

İkinci dünya savaşının etkileri yurdumuzda da etkilerini göstermiş. Özellikle arabacılıkla uğraşanlar bayağı sıkıntılar çekmişler…
Yedek parça,benzin,lastik ,akü vs. yokluğu insanları çok zor durumlarda bırakmış...

Aracın üzerindeki lastiğin iyiliği markasının önüne geçip tercih sebebi olduğu arabanın çok lazım olduğu lastiğe çok ihtiyaç duyulan günler...
İki tane kabak lastiği iç içe geçirip vidalayıp kullanmışlar…Benzin teneke ile şimdiki gibi benzinlikler adım başı değil…

Araçlarda kompresör bulunmadığı için lastiklere el pompası ile hava basmak…Yollarda lastik patlayınca çekilen eziyetler…
Araçlara kompresör gelmesi hidrolik frenin uygulanması ile olur.O tarihlerden itibaren hava kompresörle basılmaya başlanır.Kompresör çıkana kadar da insanlar çok çile çekti…

Savaş yıllarının sonralarında da yokluk hemen geçmemiş yine yıllar yılları kovalamış…Bizim zamanlarımıza kadar…
Bizim arabacılıkla uğraştığımız yıllarda da her şey bol değildi… Üstadımın bahsettiği gibi lastik pek bol değildi…Elindekinin kıymetini bilmen gerekiyordu…Şöför bastığı yeri bilmek zorundaydı…Şimdiki gibi patinaj yarışı yapılmazdı…

Yine M.Ali üstadımın bahsettiği gibi lastikler yerinden itina ile sökülür.Bijonlar eski yerine gelecek yerine dizilir veya işaretlenir.Jantın aynı yere gelmesi için işaret konulur.Patlak olan yer itina ile bulunur. İyi temizlenir.Bu iş için “O (sıfır) numara zımpara bulundurulur…Gerçi Jet kaynağın kapağı da zımpara yapacak şekilde yapılmıştı ama o tercih edilmezdi… En son temizlenen yer arabadan veya benzinli çakmaklardan alınıp azıcık dökülen benzinle daha iyi temizlenirdi…İşin birazda tekniği buydu her halde…

Rahmetli babamla çok lastik yaptık…Sıra jet kaynağa geldi…Altında bulunan kelebeği tam uygun şekilde oturtup kaydırmadan sıkmak lazım…Sıkmak lazım deyince çok sıkarsan kaynağın bulunduğu demir aparat eğrilerek lastiği sıkıştırır sonra da lastiği tamir yapıyorum derken demirin şeklini alan bir yanıkla karşılaşırsın…Eğer az sıkarsan bu seferde yaptığın yamayı elinle geriye kaldırabilirsin…Ustalık ister vesselam…

Her şey tamam olduğunda kaynağı tutuşturma olayı işin zevkli yeriydi…O an bizim havai fişek yada maytapların atıldığı anın küçüğü gibiydi…

Kaynak ateşlenip iyice yanıp soğuması içinde tam bekleme döneminde annemin camdan gözetleyerek çay yada soğukluk şerbet vs. götürmesini hiç unutamam…Bu arada patlak eğer tekse içilen soğuklukla da babam moral bulunca artık bizim bisikletinde patlağını jet kaynakla yaptırabilirdik…

Bazı patlakların üzerine çapraz kaynak yapılırdı. Bu da deliğin durumuna göre tercih edilirdi…Dış lastiğin içi itina ile kontrol edilir.Defalarca el gezdirilir…Tozu silkelenir.İç lastik (Şamyel )konulurken “Bebek Pudrosu ”serpilirdi…Bu içle dış lastiğin yapışmasını önlemek için bir önlemdi…

Yine toplanan lastik itina ile yerine takılır. Bizzat bijonlar aynı yerine takılır ve çaprazlama sıkılırdı…Lastik takıldıktan takribi 1-2 km. gittikten sonra tekrar bijonlar kontrol edilirdi. Şimdi her yerde lastikçi var…
Eskiden lastik bulduğumuza şükrederdik. Garanti,servis vs. durumları pek aranmazdı…Eski lastik üretimlerinde şimdiki teknik imkanlar ve sistemler olmadığı için pek homojen üretim yapılamıyordu.Bunu balans ayarlarında gözlemek mümkündü…

Eskiden çıkma ikinci el lastik pazarı vardı bayağı rağbet görürdü.Birde otobüscü kamyoncu dayanışması vardı.Otobüsler de lastik fazla aşınmayı beklemeden yenilendiği için otobüsçü çıkan lastiğini bir arkadaşına veya komşusu kamyoncuya verirdi.Kamyoncu da aldığı lastiği ilave dingil veya uygun yerde değerlendirirdi…

Bunlar hep eski fakat yinede üzerinden çok geçmeyen günlerde idi…
Şimdi…Alo diyorsun gezici lastik servisi var…

Hey gidi günler….

Sevgiyle kalınız

Osman Sezai

Osman Sezai ve M. Ali Sade arkadaşlarımıza çok teşekkürler.
Bizlere eskiyi yaşattıkları için. Geçmiş yıllardaki lastik tamiri konusunu çok güzel içten ve duygu dolu bir şekilde anlatmışlar. Tebrikler.
Konuyu bilmeyenler için yardımcı olabilecek birkaç satır da ben ilave etmek istiyorum. Burada sözü edilen “Jet Kaynağı“ aslında en çok ve yaygın olarak kullanılan marka idi.
Yapılan iş “Sıcak Lastik Kaynağı” işi olarak adlandırılsa da, bu işte en çok kullanılan markadan dolayı JET KAYNAĞI denmiştir.
O döneme ait teknoloji gereği araç lastiklerin iç ve dış lastikli olduğunu arkadaşlarım yazmış. İç lastiklere halk arasında “Şambriyel” denir. Bu tabir nereden gelir? kökeni nedir? onu bilmiyorum. Türk Dil Kurumu sözlüğünde de böyle bir kelime yok. Ancak aynı sözlükte iç lastik olarak aranırsa açıklamalar bölümünde iç lastiğin şambriyel olduğu hususu yazıyor.

Aşağıda sıcak kaynak resmi görülüyor. Bu metal kutucuğun iç kısmında (resimde iç kısım aşağıda kalacak şekildedir) yamayı sıcak yapıştırabilmek için ısıtıcı olarak yanıcı ecza bulunur. Ancak yapıştırma esnasında kutucuğun ağzı açık iç kısmı dışarı ve üste bakacak şekilde yerleştirilir. Kutucuğun dış kısmında resimde görülen ısınınca yapışan lastik yaması bulunur. Bu yamanın üstünde yamayı temiz tutan ve dış etkilerden koruyan bir film tabakası bulunur ki, bu film sıcak kaynağı temizlenmiş ve zımparalanarak silinmiş olan patlak, yırtık veya delik noktaya gelecek şekilde yerleştirilmeden önce sıyrılarak çıkarılır.

Bu resimde yamanın ısıtılarak iç lastiğe kaynamasını temin edebilmek için gerekli olan ve Osman Beyin bahsettiği şekilde tam kararında sıkılması gereken sıkıştırma aparatıdır. Ben böyle bir resim bulabildim. Ancak o zamanlar piyasada aynı işlevi yerine getirecek bu görünümde çeşitli presler vardı.

Selamlar.