"Türk Otomotiv Tarihinden" başlıklı bir çalışma otometre websitesinde yayında;
çalışmayı başka hiçbir yerde bulamadığımdan, burada bir kopyasının olmasının faydalı olabileceğini düşündüm.
Ünverler, Tümosan gibi eksik üretici ve modellerin moderatör ağabeylerimizce düzeltilip, daha kapsamlı bir çalışma haline getirilebileceğini de düşünüyorum.


BURTRAK : Burdur Traktör fabrikası Japon İşbora (IHI SHIBAURA) markasıyla Türkiye'nin ilk çift çekişli traktörlerini üretti.
GÜMÜŞ MOTOR : Hayatına Pancar Motor olarak devam ediyor..
PANCAR MOTOR: Aynı markayla traktör üretti, şu anda sadece motor üretimi yapıyor.
İLTOR : Goldoni markasıyla traktör üretti.
GENOTO : General Otomotiv.Bedford ve Genoto markalı araçlar üretti,1964.
TAŞlT SANAYİ : Mersin'de faaliyet gösteren firma Leyland İnt. sorunları yüzünden kapandı.
TOE : Türk Otomotiv Endüstrisi. İnternational Harvester markalı kamyon, REO (M-602) askeri kamyon, İH Mc Cormick traktör, minibüs ve pikap üretti..1960-70'lerde firmanın Triumph lisansıyla ZAFER adlı binek otomobil projesi, malesef bir takım baskılarlarla iptal edildi.
VERDİ : Jeep ve Bussing (otobüs) markalı araçlar üretti.
ARÇELiK : 1960'larda triportör ve biçerdöver olarak üretildi.
OPEL TÜRKİYE : 90'lı yıllarda Vectra ve Astra üretip kapandı.
ÇELİK MONTAJ : (Çelik Motor, Otopar)Jawa motosiklet, Puch moped ve Skoda kamyonet üretti.
ÇUKUROVA : (Çumitaş, Çimtaş) John Deere traktör, biçerdöver ve Caterpillar (1970'li yıllar) iş makinası üretti.
VARSAN : 1990-1994 yıllarında Setra otobüs üretti.
TRAKSAN : Üniversal marka traktör üreten şirket 1995-2000 yıllarında faaliyet gösterdi.
CHRYSLER SANAYİ : Şimdiki adı Askam.1990'lı yıllarda Hino kamyon üretti.
GURBET : Almanya'daki bir grup Türk girişimci 1990-2000 yıllarında Gurbet markasıyla otuza yakın ülkeye Gurbet markasıyla otomobil sattı.Cosmopolitan, Best, Cobra, Taifun ,Alanya ,Antalya, adlarıyla otomobil ve buggy ürettiler (<!-- w --><a class="postlink" href="http://www.gurbetcars.com">http://www.gurbetcars.com</a><!-- w -->).
MKE MAKSAM : İş makineleri, traktör (Hanomag Brilland, 1962-1972) ve otobüs üretti, kendi dizaynı olan greyderlerin üretim tarihiyse 1985.
TEMSA : 1983-2000 arasında Komatsu iş makinesi üretti.
İSMAK : İsmak markasıyla Forklift üretti.
BORONKAY : 1990'larda Optare, Berkhoff ve Daf (iki katlı) otobüs üretti.
BAYRAKTAR : Bursa'da faaliyet gösteren firma 1992-1996 yıllarında Scania otobüs üretti.
DÖRTELLER : 90'lı yıllarda çift katlı Man otobüs üretti.
TEZELLER : Tezeller markasıyla kendi otobüslerini üreten firma 90'lı yıllarda özellikle iki katlı Volvo, Scanıa, Neoplan, Daf ve Hyundai otobüs (bu markaların bir bölümüde özellikle Ortadoğu'ya ihraç edilmiştir) üretmiştir.
GÜLERYÜZ : Güleryüz markasıyla otobüs üreten firma 90'larda Daf ve Volvo otobüs üretti.
SEZGİNLER : Daf otobüs üretti.
BAYAL : Scania markasıyla otobüs üretimi yaptı.
TÜRKKAR : Kendi markasıyla üretim yapan firma Daf otobüs üretti.
OTOKAR : Magirus, Bussing (1968-1973),Otokar, Renault (1966-67) ve Hanomag (1968-1970)markalarıyla otobüs ve midibüs üretti.
TÜRKİYE ZİRAİ DONATIM KURUMU (TZDK): Şimdiki adı Başak Traktör.Fordson (1963-1968), Ford, Başak ve Steyr traktör üretti.
HEMA : Ford (TZDK ile lisans anlaşması bittikten sonra) traktör üretti.
BMC : Uluslararası pazarlara da üretim yapmaya devam eden firma daha önce; Leyland, Austin, Morris,
Land Rover, Nuffield (traktör) ve Yavuz (Volvo motorlu kamyon modeli) marka ve modelleriyle üretim yaptı.
KANUNİ : MZ ve KanuniMZ markalarıyla üretim yaptı.
TÜRK TRAKTÖR : Minneapolis-Moline, Fiat ve Türk Fiat markalarıyla üretim yaptı.
OTOSAN : Anadol ve Otosan (P100 kamyonet)markalarıyla üretim yaptı.
ÇİFTÇİLER : 1972'li yıllarda Volkswagen kamyonet üretti.
EGEMOSAN : Peugeot moped üretti.
ANADOLU LİFT : 1970'li yıllarda Climax forklift üretti.Türkiye'de imal edilen ilk forklift.
OTOMARSAN: Şimdiki adı; Mercedes-Benz Türk. Mercedes Benz otobüs üretti.
TATMAK: Linde markasıyla forklift üretti.
OTOYOL: Bussing (otobüs), Fiat, Otoyol (kamyonet) ve İveco markalarıyla kamyon üretti.

(Yukarıda adı geçen firmaların bir kısmı kapanmıştır, bir kısmı da kendi markasıyla yada lisansla üretim yapmakta, bazı marka ve modellerin üretimi ise başka firmaya geçmiştir.Firmaların bir bölümü isim/marka değiştirmiş bir bölümüde araç sınıflarını farklılaştırmıştır.Bazı otobüs üreten firmalar ise ithal ettikleri markaların şasilerinin üzerine yine o markanın üst yapısını ürettiler.)

<!-- m --><a class="postlink" href="http://www.otometre.com/otometre/id3.htm">http://www.otometre.com/otometre/id3.htm</a><!-- m -->

Aynı linkten Türkiye otomotiv tarihinde ilginç ilkler:

TÜRKİYE DE İLKLER VE ENLER

İLK yerli otomobil: DEVRİM (Tülomsaş, 1961).
İLK seri üretim yerli otomobil: ANADOL (1966).
İLK Lokomotif:İlk buharlı lokomotif KARAKURT(Tülomsaş, 1958).
EN İyi Milli Takım Ödülü: 1977 Londra-Sdney Dünya Rallisi (Türk Milli Takımı-R12).
İLK önden çekişli otomobil: RENAULT 12 (1971).
İLK hathcback otomobil: RENAULT 11 (1987).
İLK dizel motor: BMC (1976).
İLK 8x8 taktik tekerlekli zırhlı aracı: Otokar(Otokar-Yavuz, 2003).
İLK yerli turbo motorlu ticari araç: BMC Yavuz(1985).
İLK şehirlerarası otobüs üretimi: Otokar (Magırus-Deutz lisansıyla, 1963).
İLK kamyon üretimi: Askam (Chrysler Sanayi, 1962)
İLK 8x2 kamyon: Askam As 8.
TÜRKİYE de ilk Otomotiv Mühendisliği Bölümü Ankara Hacettepe Üniversitesi bünyesinde açıldı (2005).
İLK arabalı vapur: 1867-1872 yılında Üsküdar-Kabataş arasında sefere konulan "Suhulet" ve "Sahilbent" arabalı vapurları dünyada sefer yapan ilk arabalı vapurlardır.
İLK yerli troleybüs TOSUN; İETT işçileri tarafından 1968 yılında imal edildi.Araç 16 yıl hizmet verdi.
DÜNYANIN en eski ikinci ve ülkemizin ilk metrosu; İstanbul'daki Tarihi Tünel İşletmeleri'dir.
İLK Forklift: ANADOLU LİFT'in 1970'lerde ürettiği, o yıllarda BMC grubuna ait olan Climax .
İLK yerli spor otomobil: Anadol STC 16 (1973).
Türkiyenin ve dünyanın ilk fiber SW (station wagon) otomobili: Anadol SV1600 (1973).
İLK iki kapılı yerli otomobil: Anadol (1966).
İLK ön camları otomatik yerli otomobil: Renault 12.
İLK elektrikli tren 1955 yılında Sirkeci-Halkalı güzergahında çalışmaya başladı.
İLK yerli dizel otomobil : Renault 9 GTD.
İLK yerli otomatik vitesli otomobil: Renault 9.
İLK otomobil klübü: (OKD) Otomobil Kulübü Derneği (1969, Ankara).
İLK (ralli) fabrika takımı: Anadol.
TÜRKİYE'NİN FİA onaylı ilk ralli lastiğini 2002 yılında Lassa üretti.
İLK yerli dizel motorlu ticari araç: BMC (1976).
İLK yerli süper alçak tabanlı şehiriçi ve ihraç edilen otobüs: BMC Belde SLF (2003).
İLK yerli alçak tabanlı şehir içi hizmet ve ihraç edilen kamyon: BMC Low Entry (2006).
TÜRKİYE'de satılan ilk hibrid otomobil: Honda Civic Hybrid (2007 model).
DÜNYA motorsporlarında ilk Türk şampiyonumuz; KENAN SOFUOĞLU. Dünya Supersport Motosiklet Şampiyonasının bitimine 3 yarış kalmasına rağmen Kenan Sofuoğlu, Dünya Şampiyonluğunu ilan etti (Ağustos 2007).
OTOKAR; Türkiye'nin 9 metrelik ilk hibrid otobüs prototipi Doruk 160 LE Hibra'yı tanıttı (Kasım 2007).
BMC; Türkiye'nin ilk 9 metrelik küçük şehir içi doğalgazlı otobüs modeli Probus 230 CNG'yi üretti (Kasım 2007).

<!-- m --><a class="postlink" href="http://www.otometre.com/otometre/id3.htm">http://www.otometre.com/otometre/id3.htm</a><!-- m -->

Halen faal üreticilerin listesi de burada:

Otomotiv Sanayiinde Faaliyet Gösteren Firmalar ve İmal Ettikleri Modeller (1976).

TÜRK TRAKTÖR: Fiat: 450, 480, 640
UZEL: Massey Ferguson; 135,165
TOE: MC Cormick IH 624,İnternational Harvester; 1800-205,1100 D,1200 D
BMC: Leyland 154,Austin/Morris; TM 100, 140, 150, TM 25, Land Rover
PANCAR MOTOR: PM 24
TZDK: Ford; 3000, 5000
OTOSAN: Ford; D1210,, Transit, Anadol; A1, A2, 500
CHRYSLER SANAYİ:Dodge/Desoto; PD 600-157/197, D 100/200, W100
GENOTO: Bedford; KG EJR, KBC 10
MAN: 520 HN/H, 590 HO
OTOYOL: Fiat; 684 T, 50 NC, Bussing Konsül 117D
TAŞIT SANAYİ: Leyland Süper Comet
OTOKAR: Magırus Deutz; M 80-S 45/E 5, M 120E6, M 230 E/R 11
ÇELİK MONTAJ: Skoda 1202
ÇİFTÇİLER: Volkswagen EA 489
OTOMARSAN: Mercedes Benz; 0302-10/12R
TOFAŞ: Murat 124
OYAK RENAULT: Renault 12 TL/TS/SW

Kaynak:
<!-- m --><a class="postlink" href="http://www.otometre.com/otometre/id3.htm">http://www.otometre.com/otometre/id3.htm</a><!-- m -->

Yukarıda yer alan bu müthiş bilgilerin yer aldığı site sitemizin çok değerli üyesi Asan 70'e aittir.Bütün arkadaşları bu siteyi görmeye davet ediyorum.Hiç bir yerde bulamayacağınız çok ilginç bilgilere burada ulaşabilirsiniz.Bu muazzam siteden dolayı da kendisini ayrıca tebrik ediyorum.

Alıntı:Yukarıda yer alan bu müthiş bilgilerin yer aldığı site sitemizin çok değerli üyesi Asan 70'e aittir.Bütün arkadaşları bu siteyi görmeye davet ediyorum.Hiç bir yerde bulamayacağınız çok ilginç bilgilere burada ulaşabilirsiniz.Bu muazzam siteden dolayı da kendisini ayrıca tebrik ediyorum.

M.Ali Abi'ye teşekkür ediyorum..Fikirlerine katılıyorum.
Bir OTOMOBİL ( ve otomotiv-ulaşım-motorsporları) SEVER olarak nette bu bilgileri malesef birarada bulmak mümkün olmadı.Nette bir çok siteyi, arama motorlarını ve (net dışı) kitapları, gazeteleri arayarak ve hala aramaya devam ederek şu an itibarıyla bu bilgilere ulaşabildim..

Ülkemizin yerli sanayinin gelişmesini isteyen biri olarak geçmişte de neler olduğunu bilmek lazım.
Siteye daha ekleyemediğim bir şey;
İskender Aruoba' nın girişimyile yıllar önce Yugo 850 üretimi yapılacakken gerçekleşmediğini biliyormuydunuz..
İlk mesajdaki (<!-- m --><a class="postlink" href="http://www.otometre.com">http://www.otometre.com</a><!-- m --> daki) listede TÜMOSAN neden yok sorusunun cevabı şudur;
Artık hayatta olmayan ,artık tarih olan Türk otomotiv şirketlerinin kısa/özet bir listesi olmasından kaynaklanıyor.
[b]Faal olan Türk ve Türkiye'de faaliyet gösteren firmalar ise
Türk Firmaları
<!-- m --><a class="postlink" href="http://www.otometre.com/otometre/id8.htm">http://www.otometre.com/otometre/id8.htm</a><!-- m -->
olarak yer alıyor..
Ünverler'i ise en kısa zamanda ekleyeceğim.Bilgilerime göre ÜNVERLER hayatına OTOKAR olarak devam ediyor..(yanlışsa bilgi rica?)

Ünverler konusuyla ilgili
OTOMOBİLİN ÖYKÜSÜ
(YILMAZ ÇETİNER-Milliyet Yayınları 1996)
adlı kitapta -sf 359-
''İzzet Ünver 1963lerde şirket kurarak sanayiciliğe soyundu.Otobüs Karoseri Sanayii AŞ adında bir montaj fabrikası kurarak faaliyeye geçti.'' deniyor.
Aslında bu kaynağa göre isim olarak ünverler yerine otokar kullanılıyor.M.Ali abi ve diğer üstatlardan bilgi?
Ayrıca Ünverler Magırus_Deutz dışında bir markayla üretimi oldu mu..?
BİR soru daha;
CEM_SER adıyla yerli silindir
Mitsubishi PRENS adıyla otobüs üretildimi?
Ben cevaplarını bilmiyorum.