Bir zamanlar Karsan tarafından Fiat 650E kamyon şaseleri üzerine otobüs karoserileri yapılmış ve bu otobüsler yollarımızda epeyce hizmet vermişti.

Bu otobüsler uzun hatlarda fazla varlık gösteremediler.Ama Trakya hatları gibi,il-ilçeler arası gibi çok zorlu olmayan orta mesafelerde güzel işler yaptılar.

Bu otobüslerin en iyi tarafı da sıfır kilometre oluşlarıydı.Yani motor , şanzuman, diferansiyel ve lastikleri yepyeni,kasaları muamele görmemiş olduklarından mal sahipleri ve yolcuları sorun yaşamadan bu otobüslere bindiler.

Bu otobüslerde her ne kadar "Karsan" ibaresi bulunsa da nedense Karsan bu otobüsleri pek de sahiplenmedi.İnternet sitelerindeki tarihçe başlığında bile bu otobüslerle dolu bir resim yer alırken bu otobüslere ait hiç bir bilgi yer almadı.BKZ: http://www.karsan.com.tr/hakkimizda/tari...QMfQ%3d%3d

Bu gün Polatlı'da bu otobüslerin izini sürdüm.Ve sizler için aşağıdaki resimleri çektim.İşte dikenli teller arasından "Karsan" yazısı ve altında hayal meyal okunan Fiat yazısının gölgesi .Burada aslında nikelajlı bir Fiat yazısı olması lazım.Ama bize sadece onun gölgesi kaldı...




Otobüsümüzün uzak plan görünüşü de şu şekilde.Ancak radyatörü sökülürken ön panjuru da bir kenara atılmış.Dolayısıyla ön görünümü gerçek durumu yansıtmıyor.




Karsan Fiat bol nikelajlı,eğik biçimli ön kapı camı ve sürgülü arka camı ile karakteristik bir görünüm arzeder.Ve aslında kasası oldukça estetiktir.Kasacılarımız tarafından çokça da taklit edilmiştir.




Ön ve arka kapılarında bahsettiğim nikelaj bolluğunu yakından görelim...





Motorumuz bazı parçaları sökülmüş olsa da yerinde duruyor.Ön solda yağ banyolu hava filtresi farkedilebiliyor.



Fiat'ın kendine özgü jantlarını artık hepimiz tanıyoruz.Biraz daha yakından inceleyelim.





Ve kaptan köşkü.Direksiyonun orijinal olduğunu düşünmüyorum.Kendi direksiyonları bizim 643 Fiat çekicilerde de kullanılan "T" kollu kemik direksiyonlardandı.Üzerindeki farklı bir model.Belki de direksiyon kutusu ile de beraber değişmiş olabilir.

Yuvarlak fren ve debriyaj pedalları da bu otobüslerin bir başka özelliği olarak değerlendirilebilir.Gösterge tablosu çok özellikli değildir.Ancak muhtemelen para edebileceği düşünüldüğünden sökülüp alınmış.Ön göğüs üzerinde de "Karsan" yazısı yine net olarak görülüyor.Direksiyon milinin sağında stop kolu görülüyor.Solda kapağı olmayan dolapta da fren hidrolik deposu olması gerekirdi ama o da sökülmüş.



Ve işte diğer kapı tarafından görünüm.Üzerinde "kasap tipi "buzdolaplarında gördüğümüz tipte kilit görülen bölüm buzdolabı bölümüdür.Küçük ama fonksiyonel olan bu dolap içerisine su şişeleri konulurdu.

Motor kapağı da görüldüğü gibi ön kapının girişinde bir kümbet gibi duruyor.

Karsan yazısı da bu taraftan daha net görülebiliyor.



Koltukların bazıları zaman içerisinde otobüsün içinden alınmış.Bu otobüslerin koltukları da aynen Magirus koltukları gibi kolçakların altındaki topuzlardan basit bir mekanizma ile kontrol edilerek yatırılabiliyordu.



Bu da son resimim.Arka taraftan görünüm.Gördüğünüz gibi henüz plakası dahi duruyor.Arka stopların durumuna bakılacak olursa bunların O302 stopları olduğunu,dahası arka kapağın da boyut ve stil olarak O302 ile aynı olduğunu değerlendirebilirsiniz.

Benim hatırladığım ve bildiğim kadarıyla Karsan Fiat arka camı sağda ve solda iki küçük ve ortada büyük olmak üzere üç parçalı ve bu otobüse göre biraz daha eğimlidir.Bu otobüsün arka camları ise O302 gibi iki parça ve hatta O302 ile aynı.Bu da muhtemelen arkadan aldığı bir darbeden sonra toparlanırken piyasadaki O302 malzemelerinden istifade edildiğini gösterir.

Ancak o yıllardaki pek çok yerli üretim otobüste olduğu gibi (O302 hariç) Karsan üretimlerinde de bir standartlık sözkonusu değildir.Karsan üretimi bazı Fiat'larda daha güçlü bir motor kullanıldığı da bilinirdi.Bu otobüslerin ön panjurları ve kasa yapıları değişikti.Resimlediğim bu otobüs de bu güçlü motorlu otobüslerden olmalı.Dahası bu üretimlerin bir kısmı da ortadan kapılıdır ve ortadan kapılı olan Karsan Fiat otobüsler daha yaygındır.



İşte tarihimizden bir yaprak.Tamamen çürümüş durumda.Tavan ve taban sacları elek gibi olmuştu.O yüzden içine girip de resim çekmeye cesaret edemedim.Bir zaman bizleri nerelere taşıyan bu otobüsü sizlerin beğenisine sunuyorum.

Bunlar Karsan Fiatların şehiriçi-belediye tipi modelleri. 70li yıllarda Narlıdere belediyesinde çalışan Kısa Karsan modeller. M.Ali sadenin dikkat çektiği orjinal ön panjurları burada görebilirsiniz.

Karsan Fiatlar uzun ve kısa olmak üzere 2 tipte üretiliyordu. Uzun tipler bunlara göre daha uzun ve daha yüksek bir karosere sahipti. Başka kentleri bilmem ama yine 70li yıllarda İzmirde Yeşilyurt, Gültepe ve Çamdibi belediyelerinde 10 a yakın sayıda bulunuyorlardı.
Kısa modellerin olduğu belediyeler olarak Mudanya ve Balıkesir'i hatırlıyorum.
İyi seyirler olsun





Uploaded with ImageShack.us

Evet, işte bu otobüse ait panjur bunlardı.Teşekkürler Yılmaz Büktel üstad.

Bu tip panjuru olanlarda ön yolcu kapısı benim yüklediğim resimlerde olduğu gibi önden ve şoför ve yolcu kapıları da üçgenimsi görünümlü sürgülü camlara sahipti.

Bunlardan sonra çok az daha kısa şaseli ve ön panjuru aşağıdaki siteden alıntı resmimde görüldüğü gibi olan modeller piyasaya çıktı.Bunlarda ön kapı camları farklıdır.Ve ön yolcu kapısı da ortadandır.




Bu resimde de ilk mesajımda bahsettiğim ve Kemal Türkmen üstadın da yukarıdaki mesajında "iki tur boşluk " ile değerli katkılarını esirgemediği üç kollu direksiyon simidi görülüyor.



Bunları kullanmak aslında aşağıya 643 gibi çift vites kolu barındıran diğer Fiat'lardan daha kolay.Aşağıya You Tube 'da rastladığım bir videoyu da eklemek istiyorum.

Bu videonun ismi "Babam direksiyonda".

643 Fiat kamyon içerisinde geçiyor.Kamyonda çift vites kolu var.Öndeki normal vites,arkadaki takviye.

Bunlarda şanzumanın kuyruğunda bir şanzuman daha var.O da alçak ve yüksek hız sağlıyor.

İlk linkte zaten ikiyle kalkan kamyon alçak hızda.Dörde kadar öyle geliyor.Daha sonra şoför hızı diğer vites kolundan yükseğe alıyor.Yani ikinci kol yukarıya alınınca yüksek hıza geçmiş oluyor.

Tablodaki topuzlu kol egzost freni.Yanındaki kol da imdat freni.Yolda sürekli egzost freni ile oynuyor.

İçi şimdiki kamyonlardan çok daha güzel.Kamyonun sağdan direksiyonlu olduğuna bakmayın,bu bir İtalyan kamyonu.Bir zamanlar İtalya'da kamyoncular trafik canavarı olmasın diye böyle bir usul denenmişti.Ama sonradan vazgeçildi.


http://www.youtube.com/embed/dp_REVJM4jc

Kemal Türkmen üstad 650E Fiat'a "kullanması çok zor" dediğine göre bakalım bu videodaki alamete ne diyecek.

Aslında bu Fiat ağır vasıta konusu bir kitap yazdırır, o yüzden şimdilik burada kesiyorum.

Bu kamyonlar şoförlüğün icra edildiği makinalardı.Şimdiki gibi mazot filtresinin nerede oldugunu bilmeyen soförlerden bahsetmiyorum.Arabalar Türkiyeye ithal geliyor hiç bir egitim ve kurs görmeden o günün şartlarında parça ve tamir sıkıntılarına ragmen bu arabaları yürüten ustalar kahramandı.
Bu KARSAN otobüsünde dikkat edecek çok ayrıntı var.Şekil itibarı ile bugünün kasa teknolojisi o gunde neredeyse yakalanmış durumda.Profil çatma ve örme stili neredeyse travego ile aynı.Tavan izolesi bile varmış gibi görünüyor.Ön gögüsteki karsan yazısının yanındaki T şeklindeki kol ya imdat kolu yada dış gögüs açma kolu.
Bu koldan şu an 2011 travegoda 2 adet var.
Biri sol soför camının altındaki kapagı diğeride merdivenlerde ön tamponu açıyor.
Bu Fiat'ın ikinci şanzımanı Babamların tabiri ile Yetimkolu denilen ara şanzımanı gibi.Ben 75-76 burunlu scania-vabislerde böyle bir ara şanzımanı kullandım.(Yetimkolu)
Ha bu arada Sayın M.Ali Sade'den ricam arkadaşlara sustalı şanzımanı bir anımsatalım.Bas bir kaldır iki diye vites degişiyormuş.Bilmiyorum sayın Sade babam öyle diyo.............

Sevgiyle kalın.

Alıntı:Bunlardan sonra çok az daha kısa şaseli ve ön panjuru aşağıdaki siteden alıntı resmimde görüldüğü gibi olan modeller piyasaya çıktı.Bunlarda ön kapı camları farklıdır.Ve ön yolcu kapısı da ortadandır.

Ya Ben ya da M.Ali Sade üstat yanılıyor. Tanımladığı bu otobüsler benim gönderdiğim belediye tipinden daha önceki döneme ait. Gerçi Çorum va hatırlamadığım başka kentlerde de bu tip belediye otbüsleri de vardı ama benim gönderdiğim resimdekiler ve onun benzerleri olan uzun ve kısa tip otobüsler daha iyi bir karoser işçiliği gösteriyorfu.

Adil kaptan, yeni şoförler konusuna hiç girmeyelim sitemizin üyeleri hep genç.Olmadık bir laf eder de küstürürüz.

Karsan'ın işçiliğinin ve teknolojisinin o yıllarda bile iyi olduğu bir gerçek.Hatta bir zaman bu fabrikada az sayıda üretilen 39 luk OM 352 motorlu O302 lerin kasa ve iç düzen kalitesinin Davutpaşa'daki Otomarsan fabrikasının üretiminden daha iyi olduğu da söylenirdi.

Bu otobüste de araç enkaz olmasına rağmen tavanda izocamlar benim de dikkatimi çekti.Zamanına göre güzel işçilikler ,güzel malzemeler var.Ön ve arka kapıların nikelajlı cam çerçeveleri halen dahi tam olarak paslanmamış.

Karsan'ın en büyük şanssızlığı ise ürettiği J9 Peugeot minibüslerle tanınıyor olması.

Bastır bir-kaldır iki şanzumana ben denk gelemedim.Ama 1957 yılından ehliyeti Ordu belediyesinden binbir meşakkatle almış olan rahmetli kayınpederimin sohbetlerinde bu şanzuman çokca yer bulurdu.

Şimdi artık debriyajlı klasik şanzumanlar bile terk edilir oldu.

Eskiden otomatik şanzumanlı arabaları debriyaja hakim olamayan bayanlar tercih eder ve kullanırlardı.

Erkekler kolay kolay otomatik araba satın almazlardı.Alanlara da "kötü" gözle bakılırdı.

1970 lerde İstanbul'daki yarım otomatik Leyland'ları görünce de yadırgamıştım.Ama yine de vites vardı.

Sonra İkarus belediye otobüslerinde otomatik şanzumanları gördük."Macar'dır ne yapsa yeridir" deyip geçiştirdik.

Daha sonra Mercedes,MAN ve BMC belediye tipi otobüslerinde de bu şanzumanları gördük."Şehir içinde şoförlere bir yerde kolaylık,ama şehirlerarasında ayıp kaçar" dedik,kendimizi kandırdık.

Artık şehirlerarası otobüslerde de otomatik şanzumanlar tercih edilir oldu.Geçen gün AŞTİ'de Nilüfer'in yeni aldığı Travego'ları otomatik şanzumanlı görünce bu işin bittiğini anladım.

Hele ki birkaç gün evvel benim arabanın debriyaj halatı Ankara'nın göbeğinde kopup da rezil olunca ben de ilerleyen günlerde tercihimi otomatik şanzumandan yana kullanmaya karar verdim.

Aslında yenilikleri de benimsemek,gençlerin bizlerden daha iyi olduğunu kabullenmek gerekir diye düşünüyorum.

Bu konu daha çok uzar.Şimdilik burada kesiyorum.